YENİLENEBİLİR ENERJİ / RENEWABLE ENERGY yararlanılır. Kanatların aerodinamik yapısı sistem verimini doğrudan etkiler. Jeneratör: Sistemin kinetik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürdüğü bölümüdür. Çalışma prens0ibi dişli kutusuna veya çok kutuplu alternatör sistemlerine dayanmakta olup elektronik kontrollerin üst seviyede kullanıldığı bir bölümdür. Kule: Sistemin kurulacağı yüksekliğe, arazi yapısına ve işletme şartlarına bağlı olarak betondan veya çelikten inşa edilir. Hava sıcaklığının 0°C altında ve havadaki nem oranın yüksek olduğu hava koşullarında buz birikintileri rüzgar türbin kanatlarının üzerinde toplanabilmektedir. Söz konusu buz birikintileri çoğunlukla rüzgar türbin kanatlarının saat yönünde dönüşleri sırasında havayı kestikleri ön kep tarafında toplanmaktadır. Kanatlar üzerinde toplanan buz birikintileri belli bir ağırlığa ulaşınca dönüş hızının ve vibrasyonun da etkisiyle rüzgar türbinin çevresindeki alana saçılmaktadır ve bu durum öncelikle rüzgar enerjisi santralleri etrafındaki yaşam alanları için bir risk oluşturmaktadır bunun yanı sıra kanatlar üzerinde biriken buz parçacıkları sistemin balansını bozarak verimini de düşürmektedir. Rüzgar türbinlerinin verimini etkileyen en önemli parametrelerden birisi türbinlerde kullanılan kanadın aerodinamik yapısıdır. Kanat üzerinde biriken buz parçaları sistemin balansını bozmanın dışında kanadın aerodinamik yapısını da etkilemekte ve bunun sonucu olarak sistem tasarım aşamasında belirlenen verimin çok çok altında çalışmak zorunda kalmaktadır. Rüzgar türbinleri sistemlerinin kurulması ve işletmesiyle ilgili sertifikasyon enstitüleri tarafından konuyla ilgili uzman görüşüne göre, rüzgar türbinleri kanatları üzerinde toplanan buz parçacıkları birikerek daha büyük buz parçaları oluşturmaları ve oluşan bu buz parçalarının kanat üzerine yapışıp kaldığı durumlarda rüzgar türbinleri durdurulmak zorundadır ki bu rüzgar türbinleri sistemlerinin işletilmesiyle ilgili verilen sertifikalarında şartlarından birisidir. Sistem sertifikasyonu kapsamında olan bu zorunluluk verilecek olan yasal müsaadelerinde kapsamında yer almaktadır. Sonuç olarak gerek rüzgar türbinlerinin inşasını gerekse de işletmesini üstlenecek kuruluş yasal süreçte ve sertifıkasyonda belirtilen bu şartlara uymak Rüzgar Türbin Kanadının Ön Kep Bölümü (Blade Leading Edge) Rüzgar Türbin Kanadının Arka Kep Bölümü (Blade Trailing Edge) Rüzgar Türbin Kanadının Ring Bölümü (Blade Root) Şekil 2:Riizgar Tiirbin Kanadı ve Temel Bölümleri. MAKAL4N!!�� 1 zorundadır ki benzer şekilde rüzgar türbin kanatlarının renkleri ile ilgili olarak da belli uluslararası zorunluluklar bulunmakta ve dünyada tüm kanat üreticileri bu şartlara uymak durumundadır. Rüzgar türbin sistemlerinde yaşanmakta olan bu problemle ilgili olarak rüzgar türbin üreticileri ve akademik çevreler tarafından çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların temelinde kanatların üzerinde buz birikmesi nedeniyle, sistemin uzun süreli kapanmasının sonucunda ortaya çıkan verim kaybının önlenmesi vardır. Konuyla ilgili yapılan ve sorunun çözülmesinde en büyük gelişmeyi sağlayan çalışma, rüzgar türbin sistemlerinin üzerine dedektörler yerleştirerek kanatlar üzerinde belli bir miktar buz oluşmadan sistemin otomatik olarak kapatılması ve buz eridikten sonra sistemin tekrar otomatik olarak çalışması üzerine odaklanmış böylece sistemde yaşanılan uzun süreli duruşlar belli bir oranda azaltılması hedeflenmektedir. Bu sistemde kullanılan dedektörler ve bilgisayar yazılımı sistemin normal şartlar altındaki dönme hızı ve sistemin balans değerleri ile mevcut durumu karşılaştırarak sapmaları hesaplamakta ve ortaya çıkan sapmalar kontrol aralığının dışına çıktığı anda sistemi kapatmakta ve oluşan buz parçaları tamamen eridikten sonra sistemi tekrar başlatmaktadır. Sistemde kullanılan yazılımın sağladığı başka bir avantajda, rüzgar hızı, dönme hızı ve güç üretimi arasındaki değişimleri dış ortam sıcaklığında dikkate alarak ilişkilendirebilmesi ve kanatlar üzerinde olası buz oluşma ihtimalini hesaplayabilmesidir. Bu sistemlerde söz edilen kontrolün yapılabilmesi oldukça gelişmiş bir yazılım algoritmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Kanat üzerinde oluşan buz parçalarının erimesi için iki yöntem mevcuttur. Bunlardan birisi hava sıcaklığının yükselmesini beklemek veya kanadı ısıtmaktır. Kanatların ısıtılmasında sıcak hava fanları kullanılmaktadır. Kanatların ısıtılması konusunda sıcak hava fanlarından sağlanan fayda sadece sistem otomatik olarak kapatıldıktan sonra defrost işlemiyle sınırlı kalmamakta, ısıtma fanlarının sistemin normal çalışması sırasında da kullanılarak kanat üzerinde buz oluşumu önlenebilmektedir. 1 I Şekil 3: Kanal /sıtma Sistemi Şekil 3'de gösterilen kanat ısıtma sisteminde, sıcak hava kanadın ön kep tarafından kanat içinde sirkülasyona başlamakta tüm kanadın iç yüzeyini dolaşmakta ve soğumuş olan hava kanadın arka bölümünden ring bölümüne geçerek kanadı terk etmektedir. 41 ENERJi DÜNYASI EKiM 2006 65 •
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=