HABERLER .. NEWS .. HABERLER .. NEWS .. ıs CASPIAN El oR-? Unless the discussions end, !here will be an oil war between Caspian littoral states; Russia, Azerbaijan, lran, Turkmenistan and Kazakhistan. Each country defends her own theory. The tension at the region increases. The reason of this jeopardy in the region is that these fıve Caspian littoral states cannot agree upon the Caspian status. Namely, Is Caspian with its 30 billion tons of oil reserves is a sea or a lake? The discussions about the Caspian started with the dissolution of Russian Union in 1991. 3 years later, Azerbaijan made an agreement with BP. The turmoil began with the explorations of BP in this oil deposit. At that time, Russia made this statement: a country should take permission of the other in order to make research at the bottom of the Caspian, which means that Caspian is a sea and can not be divided by the boundaries. Cııgeııeratio� 'Wast.e recov)!rıg; "l{_utı!rımıbfM 8l, (i) P-sfk (jt,iıerat:ioıı Tartışma son bulmazsa, Hazar'a kıyısı olan Rusya, Azerbaycan, lran, Türkmenistan ve Kazakistan arasında petrol savaşı çıkacak. Her ülke Hazar'da kendi tezini savunuyor. Bölgede gerilim artıyor. Hazar Denizi'nde Ağustos ayı başında lran'la Azerbaycan'ı savaşın eşiğine getiren bir kriz yaşandı. Bölgede petrol araştırması yapan BP şirketine ait Geofizik-3 gemisi, İran hücumbotları tarafından durduruldu. Karasularının ihlal edildiğini belirten İran, silah zoruyla geminin acilen bölgeyi terk etmesini istedi. Geofızik-3 apar topar Azerbaycan'a dönünce, çatışma son anda önlendi. Sonraki günlerde İran jetleri, Azerbaycan hava sahasını 50 dakika ihlal edip gövde gösterisi yaptı. Türkmenistan da Azerileri karasularını ihlal etmekle suçladı. Azerbaycan ise Hazar petrollerini koruyacağını söyleyip ordusunu alarma geçirdi. Sovyetler Dağıldı Kavga Başladı Bölgede tehlike çanlarının çalmasının nedeni ise, Hazar'a kıyısı olan 5 ülke; Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan ve lran'ın Hazar'ın statüsü konusunda bir anlaşmaya varamıyor olması. Yani 30 milyar ton petrol rezervi olan Hazar, bir deniz mi yoksa göl mü? 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla, Hazar'ın paylaşımı ile ilgili tartışmalar da başladı. 3 yıl sonra Azerbaycan, BP şirketiyle anlaşma yaptı. BP, 3 petrol yatağında araştırmalara başlayınca kıyamet koptu. Rusya o dönemde şu açıklamayı yaptı: Hazar, etrafındaki ülkelerin ortak kullanım alanıdır. Bir ülke, Hazar dibinde yapacağı araştırmalar için diğerinden izin almalıdır. RUSSIA Grozny • Ruslar Stratejik Açıdan "Deniz" dedi ıRAN ,...... ,,.. i i i i ,.,.-- ·-......\ j l . I \..,...,..-.r TURKMENISTAN Hukuki jargona göre, Rusya "Hazar denizdir. Ülkeler arasında sınırlarla bölünemez" diyor- i.. du. Azerbaycan'dan cevap geldi: Ülkeler, kendi kıyısından Hazar'ın tam ortasına kadar -1 olan bölgeyi kontrol eder. Yani "Hazar bir göldür. Ve ülkeler arasında sınırlarla paylaşılmalıdır..." Çevresindeki petrol yataklarını kaybetmek istemeyen Azerbaycan'ın aksine Rusya'nın "deniz" tezini savunmasının altında sinsi bir plan yatıyordu. Çünkü Hazar deniz sayılırsa, ortak kullanıma açılacaktı. Yani Rus donanması Hazar'da istediği gibi gezebilecekti. Bu, stratejik bir önem taşıyordu. Çünkü Rusya'nın Hazar'da 100'e yakın savaş gemisi bulunuyor. Diğer ülkelerin ise Hazar'da kayda değer bir donanması yok ... Kavga, Batılı Hukuk Firmalarına Yarıyor 1996'ya gelindiğinde saflar belirlendi. Kazakistan ve Azerbaycan, Hazar'ın "göl" olduğunu savundu. Rusya, İran ve Türkmenistan ise Hazar'ın "deniz" olduğunu savunanlardandı. Bu noktada devreye "para kokusu" alan Batılı hukuk firmaları ve petrol şirketleri girdi. Her hukuk firması, anlaştığı ülkenin çıkarına göre tez geliştirdi. Bu nedenle yıllarca orta yol bulunamadı. 5 ülkenin liderleri 1 O yıl içinde 3 kez toplandı. Ancak üçünden de sonuç çıkmadı. Her toplantı başka bir tarihe ertelendi. Önümüzdeki Ekim ayında 5 ülke lideri, Hazar için bir kez daha masaya oturacak. Kazakistan, Orta Yol Buldu: Kapalı Deniz! Tarih 1 997... Kazakistan yeni bir teklif getirdi: Hazar kapalı bir denizdir... Anlamı şuydu: Yüzeyi deniz olabilir, ancak tabanı göl yatağıdır. 'Denizci' Ruslar önce teklife sıcak bakmadı. Ancak Ruslar, kısa süre sonra çevresinde 4 petrol yatağı keşfetti. "Bir taşla iki kuş" vurmayı planlayan Moskova, kapalı deniz tezinin üstüne atladı. Çünkü hem petrolden kazanacak hem de ortak kullanım sayesinde donanmayı Hazar'da gezdirecekti. Türkmenlere Çok Az Petrol Düşüyor Daha fazla petrol isteyen İran ile Türkmenistan ise kapalı deniz tezine karşı çıktı. Çünkü, İran'a yalnızca yüzde 14'Iük bir pay düşüyordu. Kazakistan yüzde 29, Azerbaycan yüzde 20, Türkmenistan da yüzde 18 oranında pay alıyordu. Türkmenler kendi payları içinde çok az petrol yatağı kaldığını görünce teklife karşı çıktı. Türkmenler ile Azeriler arasında patlak veren bir diğer tartışma konusu da Kepez petrol yatakları oldu. Farklı haritalar kullanan iki taraf da Kepez'in kendilerine ait olduğunu savunuyor. 'Denizci' Türkmenistan'ın karasularında olduğunu iddia ettiği 2 petrol yatağı, 'gölcü' Azerbaycan'ın sınırları içinde de gözüküyor. "Hazar, 5 Eşit Parçaya Bölünsün" lran da geçtiğimiz yıl yeni bir plan önerdi: Hazar'ın yüzeyi de tabanı da kıyı uzunluğuna bakılmadan 5 ülke arasında yüzde 20'Iik eşit parçalara bölünsün. Bu, İran'ın resmen "deniz" tezinden vazgeçtiği anlamına geliyordu. Ancak bunun altında da sinsi bir plan yatıyordu. 'Kapalı deniz' teziyle yüzde 14'Iük pay alan İran bu sayede payını yüzde 20'ye çıkaracaktı. Hazar'ın yüzeyi de 5 eşit parçaya bölüneceğinden Rus donanması istediği gibi artık gezemeyecekti. Teklife Azerbaycan şiddetle karşı çıktı. Çünkü plan hayata geçirildiğinde, Azeriler'in 2 petrol yatağı İran'ın eline geçecek. � ECOGENERATION WORLD
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=