kontrol cihazları haline gelmişlerdir. Geçmişte, küçük güçlerdeki sürücülerin maliyeti 385 Dolar/kW gibi yüksek rakamlar olduğu için bu motorların hız kontrolü olmadan çalışması anlamlı idi. Fakat son bir kaç yıldır, si.iri.ici.ilerin güç aralıklarının ki.içi.ilınesi ve fiyatlarının ucuzlaması teknik ve mali açıdan bir çok problemi ortadan kaldırmaktadır (Şu anda 115 Euro /kW elan başlayan fiyatlar mevcut). Enerji tasarrufuna yönelik, sürücü kullanımı sağladığı büyük tasarnıf ve kısa geri ödeme süresi sayesinde uygun bir yatırımdır. ABB, DTC- (Direk Moment Kontrol) gibi sürücü kontrol teknikleri ile si.iri.ici.i teknoloji geliştirmede ilk sıradadır. Pompa ve fan uygulamalarında, DTC' ı1İn enerji verimliliğine direkt katkısı olan motor akı optimizasyonu sayesinde, toplam sistemin (Motor ve Sürücü) verimliliği çok iyi bir şekilde artar. Geçen 1 O yılda ABB AC sürücüler ile si.iri.ilen pompa ve fan motorlarında 130 T\'{/h yıllık enerji tüketimini azalttığı hesaplanmıştır. Verim %100 %95 %90, %85 %80 Düşük voltajlı motor gnıbu Verimli Motorları Gösteren EU Şeması Avrupa Birliği, CEMEP (Avrupa Elektrik Makineleri ve Güç Elektroniği İmalatçıları Komitesi) ile çalışıyor. Avrupa verimlilik sınıfları şeması, enerji verimliliğine odaklanmıştır. Şema (Şekil 1) motorların verimlik sınıflarını (EFFl' in en yüksek verimliliğe sahip olduğu) EFFl elen EFF3 'e kadar sınıflara ayırmıştır. Bu şema motor imatçılarının, maksimum ve yüzde 75 yükteki sınıf seviyeleri ile ilgili literatüre ihtiyaç duyar. Ayrıcı motor etiketlerinde %75 _,_____.__,__ _,__.____._ _.__..___._........_...L..._.._____.__,___..._ ___.___, 1.1 1.5 2.2 3 4 5.5 7.5 11 15 18 22 30 37 45 55 75 90 -i\BB yüksek verim Güç kW -i\BB standart Şekil 1. Motorların Verimlilik Sınıfları verimlilik sınıflarının bulunması gerekiyor. Bu şema motor kullanıcılarını yüksek verimli motorlar kullanmaya yönlendirecektir. Bu düşük verimli motorların sayılarının azalmasında başarılı olmuştur ve EFFl sınıfı yalnızca verimli motoru değil, aynı zamanda kalitenin de işareti olmuştur. Şema şimdilerde verimlilik test metotlarını uygun hale getirmek için geliştirililiyor. Böylece değişik üreticiler kolaylıkla ayırt edilebilecek. Birçok motor kullanıcısı motor arızası ile karışılaşır ve yenisini almak yerine, daha ucuz olacağını eli.işi.inerek motoru sarclırmayı tercil1 eder. Her ne kadar yeni motor alımı ile sardırma maliyeti arasındaki ciddi bir fark olsa da, sonuçtaki verim sebepli kayıplar bu aradaki farkı ortadan kaldırır. 30 kW üzerindeki bir motorun sarımı veriminin yüzde 1 düşmesine sebep olur. Daha düşük güçteki motorlar için bu yüzde 2 olabilir. Sarım yapıldığında verim kaybının bir kaç sebebi vardır: Hata anlarındaki yüksek sıcaklıklar yüzünden nüve .kayıplarının artması, tamir etmek için motonın söki.ilınesi sırasında ENERJi DÜNYASI KASIM 2007 45
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=