Sunuş ■ Kömür veya Linyit Santrali Yatırımları Yapılmalı mı? ÖzkanAĞIŞ ozkan.agis@enerko.com. tr 56. sayımızda, "Sultan Reşat'tan Beri Ülkemiz Elektrik Sıkıntısından Kurtulamadı" başlığı ile bir yazı serisi başlatnuştık. Bugün bu serinin 3. yazısını sunuyoruz. Kömür Veya Linyit Santrali Yatırımlan Yapılmalı mı? Kömür rezervleri dünyamızın en zengin yakıt kaynaklarıdır. 2005'te dünyanın bulunan kömür ve Linyit rezervlerinin toplamı 909 milyar ton olarak tespit edilmiştir ve bunun yaklaşık yüzde 1'i Türkiye'dedir (daha çok Linyit). Bugünkü tüketim seviyesi (5,5 milyar ton/yıl) böyle devam ederse, bu rezervlerin 164 yıllık ömrü var demektir. Kömür halen dünya enerji kaynakları sepetinde dörtte birlik (yüzde 24) bir paya sahiptir ve 2030 yılına kadar, yıllık yüzde 1,9 artışla, bu payını koruyacağını hesaplıyoruz. Yapılan ayrıntılı araştırma ve analizlere göre bütün dünyada 2015'e kadar )'lizde 32, 2030'a kadar yüzde 59 daha çok kömür kuilanacağız (bugünkü miktarın yüzdesi olarak). Genel enerji kaynakları sepetinde dunım böyle iken, dünyada elektrik üretiminde kömür kuilanımı 2030'a kadar yüzde 81 artacak ve kömürün elektrik üretimindeki yüzde 68'Lik payı yüzde 73'e yükselecektir. Dünyada kömürün bütün kirletici özelliklerine ve .Kyoto yaptırımlarına rağmen yüzde 1,8 oranında artmaya devam etmesinin en önemli nedenleri, doğal gaz fiyatının son 3 yıl içinde bütün dünyada ı'lizde 90-100 artması ve nükleer santral yatırımlarına karşı tepkilerdir. Diğer taraftan, kömürün kirletici karakterini büyük ölçüde azaltan kömür gazlaştırma (syngas) teknolojilerin gelişmesi kömüre dönüşü hızlandırmıştır. Böylece kömürün roz kömür şeklinde yakılmasıyla oluşacak yüksek C02 (sera gazı) emisyonları azaltılmakta ve neredeyse, kombine çevrimli doğal gaz santralarındaki C02 salınım oranlarına (450 gr/kwh) yaklaşılmaktadır. Dünyada, kömürün bütün kirletici özelliklerine rağmen, 2000 adet kömür gazlaştırma tesisi kurulmuştur. Yeni Teknolojilerle Kömürün Doğal Gazla Rekabeti Kızışıyor Doğal gaz fiyatları dünyada, 4 yıl önceki 150-160 USD/1000 m' seviyesinden bugünkü 300-350 USD/1000 m3 seviyesine yükseldiği halele, yüksek kalorili santral kömürü (steam coal), 3 yıl önceki ortalama 52 USD/ton seviyesinden 70 USD/ton seviyesine yükselmiştir. Artış oranı sadece ı,iizde 35 olmuştur. Doğal gaz fiyatlarının baş döndüren artışından en çok etkilenen ülke A.B.D. olmuştur. Özellikle sert kış aylarında ve şiddetli kasırga dönemlerinde doğal gaz fiyatları 600 USD'ye kadar yükselmektedir. Yüksek kalorili santral kömürünün (steam coal) fiyatı ise, CIF teslimi, en çok 70 USD/ton'clur. A.B.D, Kyoto protokolüne imza koymadığı için C02 bedelini düşünmemekte, ama partiküller, CO, SO,, SO , gazlarına karşı önlemleri de ihmal etmemektedir. Bu nedenlerle A.B.D.'cle bir yandan daha az kirli kömüre yönelim artarken diğer taraftan da yeni buhar kazanı teknolojtleri ile (Hypercritic basınçlı kazanlar, sis şeklindeki pre-mix. sistemleri ve kömür gazlaştırma teknolojileri gibi) temiz ve yüksek verimli enerji üretim tesisleriyle, doğal gaza karşı amansız biI rekabet ortamı yaratılabilmektedir. Son 3 yıl içinde A.B.D. eyaletlerinde 50 adet büyük ve hypercritic basınçlı kömür santrali ihale edilmiştir. Buradan Avrupa'ya geçersek, Kyoto yükümlülüklerini titizlikle uygulayan AB 25 ülkelerinde, Amerika'cla olduğu gibi, kömür santrallerine dönüşün başladığını görüyoruz. Almanya'da bile Yeşiller (Grünen) baskısına rağmen 2004'te 2, 2005'te 4 , 2006'da 4 ve bu yıl da 6 adet kömür santralının yapımına başlandığını görüyoruz. Putin'in Avrupa üzerinde yaratmaya çalıştığı petrol ve doğal gaz stratejileri Avrupa ülkelerini yeniden kömür kullanmaya doğru itmektedir. Denize düşen yılana sarılır. Bizim Ne Yapmamız Lazım? Ne yapmamız gerektiğine karar vermek için kanaatimce çok büyük araştırmalar yapmaya ve çok kapsamlı raporlar hazırlamaya gerek yok. Türkiye'de 2001 yılından beri kör topal gelişmekte olan bir serbest elektrik piyasası var. A.B.D ve Avrupa'cla Liberal elektrik piyasaları bizden çok önce çalışmaya başladı. Özellikle Avrupa, çok büyük sosyal maliyetleri ödediği halde (FGD tesislerinin kurulması, kömür 2 ENERJi DÜNYASI ARALIK 2007 ve kül tozlarının giderilmesi, kül stok sahalarının çimlendirilmesi, C02 giderme tesislerinin kurulması gibi) üretim masrafları yönünden kömürle rekabet üstünlüğü yakalanuş ki, kömür kullanmaya devam ediyor. Kaliteli kömür bütün dünyada olduğu gibi, deniz kıyısına kuracağımız santrale teslim fiyaa bizde de 70-75 USD/ton olacaktır. Biz Kyoro protokolünü imza etmediğimiz için ÇO, yönünden ilave tesisler yapma zonınluluğuıırnz da yok. Ulkemizin en zengin enerji kaynağı kömür. Keneli kömürlerimizi en yüksek teknolojileri kullanarak değerlendirirken doğal gaza nazaran daha düşük üretim maliyeti ve aynı temizlikte emisyonlar elde edebiliyorsak (C02 dışında) niçin kömür santrali yapmayalım' Kömür Santrali Yatırımı Feasible Olur mu? Geçen sayımızda 500-1000 i'vf\Vlık bir doğal gaz kombine çevrim santralinin kuruluş ve elektrik üretim maliyetini hesaplamıştık. Şimdi 800 M\X/ kapasitede bir hypercritic basınçlı kömür santrali üretim maliyetini hesaplayalım: (ithal kömür santralının 1300 USD/ K\X/ ve linyit santralinin 1700 Ş/K\X/'a kunılabileceği varsayımı ile) Kömür ■ Çevrim randımanı............ 45 (ı'lizde ) ■ 1 kwh üretim için gerekli özgül ısı0ıeat/rate)....... .... 1912 kcal/kwh ■ Kömür ve Linyitin alt ısıl değeri(LHV)...............6000 kcal/kg ■ 1 kwh üretim için gerekli yakıt miktarı................ . 320 gr/kwh ■ Kömür ve linyit fiyatı (santralde testim)..... 75 USD/to ■ 1 kwh üretim için kömür maliyeti........ 2,4 cent/kwh- ■ Santralin yıllık çalışma saati...7000 saat ■ Yapım süresi................. 4 yıl ■ Yıllık güvenilir üretim(kwh).... ..................5600 Gwh ■ Ekonomik işletnıe süresi. 15 yıl Üretim Maliyeti ■ Birim yatırım amortismanı(cent/kwh).... ■ Yakıt maliyeti........ ■ Işletıne n1asrafları............ ■ Bakım masrafları............ ■ Çevre koruma nıasrafları.. ■ Elektrik üretim maliyeti (amortisman dahil) ......... . ■ Müşteri barasıncla teslim 2,5 cent/kwh 2,4 cent/kwh 0,6 cent/bvh 0,7 cent/kwh 0,2 cent/kwh 6,4 cent/kwh fiyatı.............................. 7,9 cent/kwh Linyit 43 (yüzde) 2000 kcal/kwh 2500 kcal/kg 800 gr/kwh 25 USD/ton 2,0 cent/kwh 6000 saat 5 yıl 4800 Gwh 15 yıl 3,5 cent/kwh 2,0 cent/kwh 0,7 cent/kwh 0,8 cent/kwh 0,4 cent/kwh 7,4 cent/kwh 8,9 cent/bvh Sonuçta, ı'liksek kalorili ithal kömür santrali müşteri arasında 7,9 cent/kwh ile en düşük üretim maliyeti vermektedir. Linyit santrali 8,9 cent/ kwh'la ikinci sıradadır. Geçen sayımızda, bulduğumuz doğal gaz kombine çevrim santrali ile üretim maliyeti olan 10,05 cent/k,vh'ı karşılaştırırsak, doğal gaz santrali en pahalı durumda kalmaktadır. Kömür ve linyit santralleri bu maliyetleri ile, bugünkü TEDAŞ'111 sanayiciye satış fiyatı olan 11,8 Ykr/kwh yani yaklaşık 10,0 cent/kwh fiyatını karşılaştırırsak bugünkü tarifelerle bile ortaya karlı bir işletme koyabilirler. Kaldı ki, elektrik fiyatları bütün dünyada )'lİkselme trendi içindedir. Avrupa'da fiyatlar neredeyse doğal gaz fiyatlarına bağlı olarak yükselmektedir. Bizde ele yılbaşından itibaren elektrik fiyatlarının doğal gaz fiyatlarına göre otomatik artışından söz edilmektedir. Bu sistem gerçekleşebilirse kömür ve Linyit sanrı·alleri daha ela avantajlı duruma girecektir. Yeter ki; elektrikte kamu kuruluşları (EUAŞ, TEIAŞ, TETAŞ ve TEDAŞ) özel sektöre karşı haksız rekabet yaratacak kararlar almasınlar ve yeter ki EPDK serbest piyasa regülatörlüğü görevini layıkıyla yapsın. Hoşça ve dostça kalın.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=