Doğal Gaz Çağı Yaşadığımız çağa gelecek olursak, petrol ve kömürün dünya tüketimindeki payı düşerken en fazla artışm doğal gazda yaşanclığmı görüyoruz. Hızla artmakta olan doğal gazın tüketimdeki payı ilk kez 2000 yılında kömürün payını geçmiştir. Uzmanlar, doğal gazın belirli bir süre sonra petrolü ele geçerek hakim enerji kaynağı, yani yeni çağın enerji kaynağı olacağı konusunda hemfikirdirler. Yalnız, doğal gaz endüstrisine baktığımızda, ülkelerin üretim, tüketim ve rezerv arasmdaki dengesinin sürdürülebilir olmadığı görülmektedir. Rusya Peclerasyonu'nun, yüzde 26,6'lık payla rezervlerde tartışmasız dünya lideri olduğunu söylemek mümkündür. Bununla birlikte Rusya, doğal gaz üretiminde de dünya lideri konumundadır. Bu demektir ki; Rusya, rezerv ve üretim ilişkisini oldukça doğru bir şekilde kurmuştur. Bu ilişki, Suudi Arabistan'm petrol rezerv ve üretimi arasında kurduğu doğru ilişkinin bir benzeridir. Amerika Birleşik Devletleri'nin rezervdeki payı ile üretimdeki payı arasında ise bir dengesizlik bulunmaktadır Oysa dünya kamuoyunda genellikle, "Amerika Birleşik Devletleri topraklarındaki doğal kaynaklarını az üreterek gelecek için saklar, diğer ülkelerde bittikten sonra devreye sokar" tarzında bir önyargı bulunmaktadır. Rakamlar bu önyargının çok doğru olmadığını gösteriyor zira, ABD günümüzde rezervlerine oranla yaklaşık altı kat daha luzlı tüketim yapmaktadır. Aynı durum AB-25 ülkeleri için de geçerlidir; gördüğünüz gibi AB büyük rezervler sıralamasında yer almamaktadır. Rezervdeki payı yüzde birden daha az olan AB'nin üretimdeki payı yüzde 7 civarındadır. Bütün bunların yanı sıra daha da ilginç olan bir durum ise, rezerv sıralamasmda ikinci olan İran ile üçüncü olan Katar'ın, üretim sıralamasında çok aşağılarda bulunmasıdır. Özet olarak, bu tabloyu ayrıntılı bir şekilde inceleyecek olursak; günümüzde büyük miktarlarda doğal gaz üreten ülkelerin, bu durumlarının sürdürülebilir olmadığını görüyoruz. Coğrafi Dengesizlik: Üretimi Arttırma Kapasitesi Dünyadaki rezerv ve üretim oranlarına göre bir hesaplama yaparsak, yani ülkelerin ileride doğal gaz üretimlerini arttırma kapasiteleri nedir diye bakarsak, şöyle bir tabloyla karşılaşıyoruz. Dünyada üretimlerini 1 bcm'den daha fazla arttırma kapasitesi olan 13 ülke bulunmaktadır. Bu ülkelerin başını Katar çekmektedir: yani Katar'ın şu anki üretimi 43 bcm iken bunu 352 bcm'e kadar çıkarması mümkün görünüyor ama tabii bu hesaplamanın teorik olduğunu unutmamak gerekir. O ülkelerin üretimi artırmak için gerekli altyapı ve sermayesinin, daha da önemlisi buna niyetlerinin olup olmadığına da bakmak gerekir. 1-lerneyse biz teorik olarak hangi ülkeler mevcut üretim politikaları gelecekte de sürdürebilir hangileri sürdüremez sorusunun cevabını arıyoruz. Üretimi artırma kapasitesi bulunan ikinci ülke İran, üçüncüsü de Rusya Federasyomı'dur. Burada bizim için önemli olan, tablodaki ülkelerin birçoğunun Orta doğu ülkeleri olmasıdır. Basit bir açıklamayla; Orta doğu'daki doğal gaz üretimi şu anda kapasitelerinin çok altındadır ve günümüzde büyük tüketici ülkelere gaz sağlayan Rusya odaklı üretim merkezlerine önümüzdeki yıllarda Orta doğu'nun da eklenmesi zaruri hale gelecektir. Bu sonucun ne kadar önemli olduğunu dünya tüketim merkezlerindeki güncel durumu incelediğimizde daha iyi anlıyoruz. Dünyada üç ana tüketim merkezi bulunmaktadır; birincisi Avrupa, ikincisi Asya-Pasifik, üçüncüsü ise Kuzey Amerika. 304 milyar metreküp doğal gaz ithalatıyla birinci sırada bulunan Avrupa, ithalatının 120 milyar metreküpünü Rusya'dan, 83 milyar metreküpünü ı orveç'ten, 35 milyar metreküpünü de Cezayir'den sağlamaktadır. İkinci büyük tüketici merkezi olan Asya-Pasifik de 126 metreküp doğal gaz ithal ediyor. Bu merkez ithalatının büyük kısnunı Endonezya, Malezya ve Avustralya gibi çevre ülkelerden karşılıyor. Üçüncü büyük merDoğalgaz Rezerv-Üretim-Tüketim Rezerv,% Üretim,% Tüketim, % 1 RF (Ü1) 26,6 RF(R1) 21.6 23 2 lran 14.9 ., 19 AB-25 17.1 06) (R14, 03) 3 Katar 14,3 AB-25 7.2 RF 14,7 (Ü16) (R14) (R1,U1) 4 $:Arabistan 3,8 Kanada 6,7 Kanada 3,3 (U9) (R21) (R21,Ü4) 5 BAE 3,4 Cezayir 3,2 lran 3,2 (Ü14) (R8) (R2,U6) ABD 3,0 lran 3,1 Japonya 2,9 6 (02) (R2) (R?,Ü?) 7 Nijerya 2,9 Norveç 3,1 Ukrayna 2,6 (U25) (R17) (R25,Ü27) 8 Cezayir 2,5 Endonezya 2,8 Is.Arabistan 2,5 (U5) (R13) (R4,Ü9) 9 V�nezuela 2.4 S.Arabistan 2,5 Meksika 1,8 (U23) (R4) (R36,Ü17) 10 Irak (Ü?) 1,8 Malezya 2,2 Çin 1,7 (R16) (R18, Ü13) % 75,6 % 71,4 % 72,8 Doğalgaz Üretimi ı\rmrma Kapasiteleri Ülkeler R, tcm Ü, bcm Artış, bcm ... ,_ . .. -. RF (R1, 01, T3) 47,82 598 136,6 Nijerya (R7, 025, T?) 5,23 21,8 58,5 ' ,. Venezuela 4,32 28,9 37.4 (R9, 023, T20) Kazakistan 3 23,5 22,6 Azerbaycan 1,37 5,3 15,7 Libya 1,49 11,7 11,2 Avustralya 2,52 37,1 1,6 Bolivya 0,74 10,4 1 133,52 993 1057,9 kez olan Kuzey Amerika ise 116 milyar metreküplük ithalatının yaklaşık 100 milyar metreküpünün Kanada'clan sağlıyor. Şimdi bu tablodaki ana tedarikçi ülkelere baktığımızda, sadece Rusya rederasyonau ve Nijerya'nm üretimlerini arttırma kapasitesinin olduğunu görüyoruz. Tüketici merkezlerinin en tehlikede olanı - orveç ve Cezayir'in üretimlerinin sürdürülebilir olmaması nedeniyle-Avrupa'dır. AB'nin yakın bir gelecekte doğal gaz arzı konusunda sıkıntıya gireceği ortadadır. ■ ENERJi DÜNYASI OCAKIŞUBAT2008 51
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=