sorumlu kamu otoritelerinin gerekli önlemleri almakta oldukları görülmekterur ve bunların hız kazanması önem taşımaktadır. Enerji sektöründe bulunan firmaların finansman temininde dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir? Yatırımcı firmaların, proje geliştirip finansman talebinde bu.lunurken öncelikle olabildiğince güncel parametrelere dayanarak hazırlanmış detaylı fizibiliteler sunması, kreditör kuruluşların yapacağı inceleme çalışmalarında kolaylık sağlayacaktır. Özellikle rüzgar ve hidroelektrik santrali projeleri geliştirilirken, son yıllara ait güncel rüzgar/su akım değerlerinin kullanılması önem kazanmaktaclır. Zira, içinde bulunduğumuz dönemde küresel ısınma, vb. faktörler, özellikle akarsuların su akım seviyelerinde yaşanan eli.işi.işler, projelerin fizibilitelerini ele olumsuz etkileyebilmektedir. Buna ek olarak, finansman talebi öncesinde proje ile ilgili izin, vb. belgelerin tamamlanması da kreclitör kuruluşların proje değerlendirme sürecini kısaltacak etkenlerden biridir. Enerji yatırımların finansmanına ilişkin olarak yapılması gereken düzenlemeler var mı? Ülkemizde son yıllarda özel sektör girişimleriyle artan enerji yatırımlarının finansmanında, özellikle Ti.irkiye'cle yerleşik bankalar önemli roller üstlenmişlerdir. Enerji konusundaki mevzuat ve uygulamalar, finansör kuruluşları ela destekleyen yapılara kavuştukça, projelerin finansmanının önü açılabilecektir. 52 ENERJi DÜNYASI TEMMUZ-A<lUSTOS 2008 Pinans kuruluşlarının proje finansmanı sağlamaları, tüm teminatların proje üzerinden alınması ve geri ödemelerin projenin nakit akışı ile sağlanması esasına dayanır. Finans kuruluşları, elektrik enerjisi satış fiyatı garantileri, uzun vadeli elektrik enerjisi satış anlaşmaları, "step-in right" (projenin normal seviyedeki takibinde, Ti.irkiye'cle herhangi bir ortamda değişiklik olacak olursa, finansörlerin direkt olarak el koyabilmesi, devir teslim yapabilmesi ve müdahale edebilmesi hakkı) gibi olanaklar olması dahilinde finansman işlemlerini ve proje finansmanı uygulamalarını kolaylaştırabileceklerclir. Yatırımcılar, finansman sağlayan kuruluşlar ile görüşürken, yatırım maliyetlerinin artma potansiyeli ve bunun finansmanında özkaynak katkısı konularında hazırlıklı olmalıdırlar. Enerji yatırımlarının finansmanı açısından ülkemizin dünyada bulunduğu noktayı değerlendirir misiniz? Firmaların yatırıma ayırdıkları bütçeler, gerek enerji, gerek finansman piyasasındaki koşullarla ilişkilidir. Örneğin, Türkiye'cle 2003-2006 döneminde enerji sektöründe çok az miktarda yeni yatırım gerçekleşmiştir. Bunun başlıca nedeni, 2002-2005 döneminde kapasite fazlası olması, kapasite fazlasının açığa dönüştüğü 2006 sonrasında ise satış fiyatları ve elektrik satışı ile ilgili belirsizlikler nedeniyle yatırımların artmış olmakla beraber çok hız kazanamamasıclır. 2008 başından itibaren elektrik piyasası ile ilgili koşullarda olumlu beklentiler artmış, yatırım projeleri hızlanmaya başlamıştır. Ancak, bu arada finans piyasalarındaki likirute bolluğu sona ermiş, finansman maliyetleri artmaya başlamıştır. Uluslararası bir karşılaştırma yapılacak olursa, gelişmekte olan ülkelerdeki özel sektör katılımlı yatırımlarda ela 000 2001-2005 döneminde 1996-2000 dönemine kıyasla daralma olduğu görülmektedir. Elektrik tüketimi hızla büyüyen Çin, Hindistan, Endonezya gibi ülkelerdeki yaurımlar, bu düşüş trendinin dışında kalmıştır. 2005 yılı sonrasında ise hem gelişmiş, hem gelişmekte olan ülkelerde yatırımlarda artış gözlenmektedir. Son olarak eklemek istedikleriniz? Enerji, önümüzdeki dönemde hem küresel hem ele yerel anlamda ekonomik gündemin en önemli unsurlarından biri olacaktır. Enerji ihtiyacının yenilenebilir kaynaklardan temini, sürdürülebilir olması açısından büyük önem taşımaktadır. Hem yaurımcılar, hem finans kuruluşları olarak, projelerin ekonomik yönünün yanı sıra çevresel boyutunu ela göz önüne alabilirsek, gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya miras bırakabiliriz. ■ "Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu hocamız yurtdışında olması nedeniyle şöyleşilerine Kasım 2008 tarihine kadar ara ver-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=