Dosya ■ Enerji ve Çevre •• aı-etji-fuetimin-d Linyit Gazlaştırılmasının Önemi Dr. Mustafa TOLAY drmtolay@detesenergy.com 38 ENERJi DÜNYASI EYLÜL 2008 Özet Dünya'da ve elbetteki ülkemizde giderek artan enerji üretim açığı, küresel ısınma ile artan kuraklık, doğal gaz ve petrol fiyatlarının son yıllarda ortaya koyduğu fiyat artışları enerji üretiminde yeni kaynaklara yönelmemizi gerekli kılmaktadır. Özellikle son günlerde ham petrolün varilinin 130 dolara kadar ulaşması ve onu takiben doğal gaz fiyatlarının yükselmesi yakın gelecekte enerji üretim maliyetlerinin hızla artacağının ve enerji teminin güçleşeceğinin sinyallerini vermektedir. Ülkemizde yenilenebilir enerji kaynaklarının ve nükleer enerjinin kısa dönemde enerji üretiminde çözüm olarak görülmemesi yeni enerji kaynaklarının devreye girmesini daha fazla öne çıkartmaktadır. Diğer taraftan ise Kyoto Protokülü'nü en kısa zamanda imzalayacak olmamız çevresel kıstaslar bakımından karbon kökenli yakıtların yanlış kullanımına da sınırlama getirmektedir. Ülkemizin yer altı zenginlikleri bakımından mevcut linyit kaynaklarımız ise kötü yakma teknolojileri dışında kullanımdan uzaktır. Özellikle yerli enerji kaynakları içerisinde çok önemli bir yeri olan linyit kaynaklarımız kömür gazlaştırma teknolojileri ile hem yüksek enerji üretim verimliliği hem de çevre dostu olan gazlaştırma teknolojileri ile kısa sürede enerji üretim sektörümüze kazandırılabilir. Kömür gazlaştırma sistemleri ile üretilen syngaz gerek yüksek verimlilikle enerji üretiminde gerekse başta metanol, hidrojen, kerosen ve gübre olmak üzere kimyasal madde üretiminde kullanılabilir. Böylece atıl olarak kullanılmadan yeraltında bıraktığımız ulusal servetimiz olan linyitlerimiz gerek enerji sektörümüze ve gerekse kimya endüstrimize kazandırılabilir. Dünyadaki gelişmeler, önümüzdeki 30-40 yıllık dönemde petrol gibi fosil yakıtların hakimiyetinin devam edeceğini göstermektedir. Öte yandan fosil yakıtlı enerji santralleri için çevreye yönelik yasal düzenlemelerin giderek sıkılaştırıldığı, yüksek verimlilik ve düşük CO2 emisyonlarına sahip çözümlerin öne çıktığı hususlar göz önüne alındığında 150 yıl önce ticari ölçekte uygulama bulan ve son senelerde ti.im dünyada öne çıkan 'kömür gazlaşrırılması' tekniğinin ülkemiz açısından da önemi büyüktür. Son yıllarda gerek enerji ihtiyacını karşılamak gerekse kimyasal madde üretmek üzere Güney Afrika, A.B.D., Kanada, Avustralya, Çin Halk Cumhuriyeti ve Avrupa Ülkeleri hızlı bir şekilde kömür gazlaştırma yatırımları yapmaktadır. Bu çalışmada, elektrik, yakıt(sıvı ve gaz), metanol, hidrojen ve amonyak gibi çeşitli kimyasal maddeler ve hidrojen üretiminde ticari ölçekte uygulanabilirliği ispatlanmış olan kömürün gazlaştırılması kulla111lan British Gaz Lurgi (BGL) katı yakıt gazlaştırma sistemleri anlatılmaya çalışılmıştır. Ayrıca kısaca Envirotherm GmbH lisansı ile üretilen BGL gazlaştırıcısı kullanılarak Türk linyitlerini gazlaştıracak, enerji ve kimyasal madde üretiminde kullanılacak syngaz hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır. Giriş Ham petrolün 40-50 yıllık rezerve sahip olduğu, doğal gaz rezervlerinin 60-80 yıllık olduğu bunlara karşılık dünyadaki kömürlerin en az 200 yıllık bir rezervinin bulunduğu göz önüne alındığında, 21. yüzyılda kömürün önemi giderek artacaktır. Günümüze kadar ısı, buhar ve elektrik üretiminde önemli bir pay alan kömür, yakın gelecekte kimyasalların ve sıvı yakıtların üretiminde de çok önemli bir kaynak olacaktır. İlk defa K.W. Siemens tarafından İngiltere'de kullanılan kömürün gazlaştırılması prosesi 1860 yılından beri uygulamadadır. 1920-1950 yılları arasında Çağdaş Gazlaştırma Teknikleri önemli gelişmeler göstermiş, Wellman ve Lurgi sabit yatak, Koppers-Totzek sürüklemeli yatak ve Winkler akışkan yatak gazlaştırıcılar endüstriyel ölçekte yayg111 kulla111lmıştır. Kömürün yeralrında gazlaştırılması fikri, ilk kez 1868 yılında
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=