İngiltere'de K.\X( Siemens tarafın- lisanslı yüksek kapasiteli tesis örnek- ....._ ___._,-a�-ay.a-atıl�:ıı.ı�kJa. şık-20-y-ıl-l�i-ş.Ğ�•fala.ı:ı-aoiJ.i.�at----t-'',,ı:--'"---�-+------,,L-t sonra Sovyet bilim adamı Mendelev IGCC İtalya (265 J\Iı W), Sarlux IGCC bu konudaki araştırmalarını yayınla- Sardunya, İtalya (545 M\XI), Piesma mıştır. Yöntem üzerine 1930 yılında IGCC İspanya (800 MW), IGCC yoğun çalışmalar başlatılan Sovyetler Normandiya Fransa (300 MW), Birliğinde ticari ölçek uygulamalar IGCC Hatfield İngiltere (300 MW), 1950'de gerçekleştirilmiştir. Kömür IGCC Almanya (600 M\XI). Son on gazlaştırma teknolojileri dünya üze- yıl içerisinde Çin Halk Cumhuririnde gerek enerji gerekse kimyasal yetinde devreye giren Gazlaştırma madde üretimi amacıyla etkin olarak Tesislerinin sayısı 30 kadardır ve kullanılmaktadır. Gazlaştırma ile elde bu tesislerin büyük çoğunluğu 2000 edilen sentez gazından İntegre Gaz- ton/gün kömür işleme kapasitesinde ]aştırma Kombine Çevrim (IGCC) olup genellikle kimyasal madde üretienerji üretim santrallerinde yüksek mi için kurulmuştur [4,6,7,9]. verimle elektrik üretiminde yararlanılmakta, Fischer-Tropsch dönüşümü ile de hidrojen, metanol, amonyak, metan, etanol, propanol, dimetileter, etilen, propilen, asetik asit, aseton, metil etil keton, sentetik benzin, sentetik dizel gibi sıvı hidrokarbonlar ve aromatik organik kimyasal maddeleri, alifatik hidrokarbonlar ve dahabirçok farklı türde kimyasal madde üretmek mümkündür. Petrol ve doğal gaz fiyatlarının hızla artması gerek enerji üretimi gerekse kimyasal madde üretimi bakımından mevcut kömür rezervlerinin gazlaştırma teknikleri ile en lusa sürede değerlendirilmesi ulusal kaynakların da kullanılması açısından önemlidir. Gazlaştırma teknolojisindeki gelişmeler ve Türkiye dan önemi açısın1995 yılından itibaren dünyanın pek çok ülkesinde yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanan Gazlaştırma Teknolojisi bugün en hızlı gelişen enerji teknolojilerinden birisi haline gelmiştir. 28 ülkede 117 ticari ölçekte çalıştırılan gazlaştırma tesislerindeki gazlaştırıcı sayısı 385 adettir. Toplam kurulu gücü 45000 MW olan bu gazlaştırıcı tesislerinde gazlaştırılan kömür, petrol koku, biyokütle ve atıkların yüzdesi sırasıyla% 49, % 36 ve 15'dir. Bu tesislerden elde edilen gaz ürünlerin % 27'si elektrik üretiminde % 37'si kimyasalların üretiminde, % 36'sı ise sıvı ve gaz yakıt olarak kullanılmaktadır. Çeşitli ülkelerde IGCC teknolojisi kullanılarak kurulan 40 ENERJi DÜNYASI EYLÜL 200s Petrol fiyatlarının sürekli tırmanışta oluşu, doğal gaz fiyatlarının son iki yılda % 95 artması ve enerji arz güvenliği tehlikesi nedenleriyle ülkemiz artan enerji ihtiyacının karşılanmasında, yerli linyit ve kömürlerimizin kullanımının önemi bir kez daha ortaya çıkm�ştır. Ülkemizin bugün belirlenmiş toplam linyit rezervi 13 milyar ton iken, çıkartılmaya hazır rezervi 8.5 milyar ton olup, bunun yaklaşık % 79'u görünür, % 15'i muhtemel, % 6'sı mümkün rezerv sınıfı ile ifade edilebilir. Kullanılabilir linyit rezervi 8.5 milyar ton olarak tespit edildiğinden gazlaştırma yoluyla enerji ve kimyasal madde üretimi için uygundur. Mevcut linyit rezervlerinin ısıl değerleri 1100-4500 kcal/ kg olup nem içerikleri yüksektir. 100500 M\Xle enerji üretim tesisleri için gerekli olan basınçlı gazlaştırıcılarda kullanılacak su buharı linyitlerin nem içeriklerinden gelmektedir. Bugünkü doğal gaz fiyatları ile bu projeksiyonun gerçekleşmesi söz konusu değildir. Ayrıca ülkemiz her yıl 35 milyar dolar civarındaki döviz rezervini metanol ve amonyak gibi temel kimyasal maddelerin ithalatına harcamaktadır. Diğer yandan gerek kimyasal madde üretimi gerekse elektrik üretimi için gerekli olan linyit kaynakları içerik ve miktar olarak ülkemizde büyük zenginlikle mevcuttur. Ülkemiz linyit kaynakları kullanılarak gazlaştırma reaksiyonları ile yüksek basınçta oksijen ve buharla üretilen sentetik gaz ile uygun reaksiyonlar çerçevesinde Şekil 1. BGL Gazlaştırıcısı Şematik ve Gerçek Görünümü metanol, amonyak, nafta, dizel yakıtı ve kimya endüstrisinin temel hammaddelerini üretmek mümkündür ve bu teknolojilerin üstünlüğü her geçen gün artmaktadır. Ülkemizdeki linyitlerin kükürt miktarının yüksek oluşundan dolayı, herhangi bir işleme tabi tutulmadan yakılarak değerlendirilmeleri büyük hava kirliliğine yol açmaktadır. Gerek hava kirliliğinden dolayı gerekse bazı üretim tesislerinin hammadde ihtiyacını karşılamak amacıyla linyit kömürlerinin gazlaştırılarak değerlendirilmesi mümkündür. Ayrıca gaz yakıtın taşınması, kömüre nazaran daha kolay ve ucuz olacaktır. Kömür gazlaştırma teknolojisi Özellikle kömür, biyokütle ve katı atık gibi katı yakıtların gazlaştırması, kontrollü hava ile gerçekleştirilerek, katı yakıtları katı halden gaz haline dönüştürme işlemdir. Gazlaştırma, gazlaştırıcıda atmosferik, vakum veya basınç altında tutulan koşullarda, gerçekleşir ve ürün genel olarak syngaz olarak adlandırılan CO ve H2 karışımıdır. Üretilen gaz temizlenir ve gerekirse hava ile yakılarak enerji üretilir. Üretilen syngaz, şehir gazına çok benzerdir ve elektrik gücü ve/
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=