Enerji sektöründe yabancı sermaye yatırım arı goz ar büyük bir yer tutınaktadır. Dolayısıyla bu yatınmların devamlılığını ve artışını sağlayabilmek ancak bu yatırımcılarda güven uyandıracak bir tahkim mekanizmasıyla sağlanabilir. Artık, enerji sektöründe yabancı sermayenin yatırımlarının ulusal yargı organları tarafından sürdürülen denetimi kaldırılmıştır. Yabancı yatırımcılar için çıkan sorunlarda artık iç hukuk yollarına değil tahkim yoluna başvurulabilmektedir. Şu ana kadar enerji sektöründe, elektrik üretimi, dağıtımı ve ticaretiyle görevlendirilen 12 şirket ile yapılan sözleşmelerde sorunlar gözlemlenmiştir. Verilecek kararların sözleşmeye taraf olan her iki kuruluşun da anlaşmasıyla belirlenen yerde ve belirledil<leri hukukun tatbik edilmesiyle, herhangi bir güven sorunu olmadan kolay bir şekilde tenfizi sağlanabilecektir. Tüm bunlardan dolayı, enerji özelleştirmesinde tahkim ayn bir öneme sahiptir. Enerji sektörüne tam serbestlik sağlanmasından önce imtiyaz usulü kullanılmaktaydı. (İmtiyaz, herhangi bir kamu hizmetinin, uzun süreli bir idari sözleşme uyarınca, sermayesi, karı, hasar ve zararı kendilerine ait olmak üzere özel hukuk kişilerince yerine getirilmesidir.) 58 ENERJi DÜNYASI EYLÜL2008 4628 sayılı Elektrik Piyasası anumı nun 012"12<:l�ın:iTic!'-,,--- ı kabul edilmesiyle, sektöre "serbest, rekabetçi piyasa" kavramı kazandırılmıştır. Bu yasadan önce ele alınmış olan elektrik üretim ve dağıtım projeleri ile bu kapsamda yapılan anlaşmalar ise bir anda "serbest, rekabetçi piyasa" kavramına aykırı projeler haline düşmüşlerdir. Dolayısıyla, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, önceki dönemde özel sektörün üstlendiği üretim ve dağıtım projelerinin bir anda önünü kesmiş ve bu projeleri kazanan firmaların tahkime gitmesine neden olmuştur. Tahkime giden ve tamamı sonuçlanan dağıtım davaları arasında önemli olanlar şunlardır: ■ İstanbul Trakya Yakası Elektrik Dağıtım Tesisleri / İşletıne hakkı devri /Uyuşmazlık konusu, Enerji Bakanlığı'nın uygulama sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi olan tahkim, şirketin aleyhine sonuçlanmıştır. ■ Sakarya, Bolu Elektrik Dağıtım Tesisleri/İşletme hakkı devri/ uyuşmazlık konusu, Enerji Bakanlığı'nın uygulama sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi olan tahkim 5 ekim 2004 tarihinde şirket lehine sonuçlanmıştır. (30 milyon dolar tazminat) ■ Kızılırmak Elektrik Dağıtım Tesisleri (Sivas ve çevresi) /İşletme hakkı devri/ Uyuşmazlık konusu, Enerji Bakanlığı'nın uygulama sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi olan tahkim şirket lehine sonuçlanmıştır. AvrupaEnerji Pazarı ve Liberalleşme Diğer Avrupa ülkelerinde de yine aynı çizgide bir politika izlenmektedir. Avrupa Birliği direktifleri doğrultusunda AB içinde her ne kadar ortak bir düzenleme söz konusu değilse de birer birer her ülke kendi özel konumunu dikkate alarak özelleştirmeleri uygulamaktadır. Öyle ki, Fransa'daEDF, İngiltere'de CGEB, İtalya'da ENEL, Türkiye'de TEK bundan yirmi yıl öncesine kadar ülkelerinde elektrik sektörünün birer kamu tekeli konumundaydılar. Elektrik sektöründe en büyük özelleştirmelerden biri İngiltere'de yaşanmıştır. Elektriğin yanısıra iletişim, gaz, su, elektrik, demir-çelik, havayolları, havaalanları da
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=