Irak'a ve yeniden Ti.irkmenistan'a bağlanıyor. Ayrıca tüketim azaltıcı önlemlerin alınması gereği ortaya çıkıyor. Bu bağlamda Hi.iki.imetimizin, başta yenilenebilir Enerji Kaynakları olı11ak üzere, yerli enerji kaynaklarımızın daha çok değerlendirilmesini teşvik edeceği açıklamalarını çok olumlu buluyoruz ve bu teşviklerin biran önce hayata geçirilmesini bekliyoruz. Kriz paketinin açıklanmasında olduğu gibi, teşviklerin alınmasında da geç kalınırsa ve 2011 yılında 25 yıllık süresi dolacak olan Transbalkan üzerinden Rusya ile yapılan ilk doğal gaz anlaşması (6 BCivI) uzatılamazsa, ortaya çıkacak doğal gaz arz sorunlarının boyutlarını değerlendirmekte zorlanıyorum. 2007 yılında ihalesi yapılan 4 BCM'lik doğal gaz anlaşmasının Botaş'tan özel gaz ithalatçılarına devir sözleşmelerin.in bazılarının 2008 yılında gerçekleştiğini görüyoruz. Yani 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununun, satış sözleşmelerinin devri ile ilgili maddesi bir ölçüde yürümeye başladı. ı\ncak bu devirlerin arkası geleceği anlamına gelmiyor. Zira Botaş Genel Mi.idi.iri.i'ni.in verdiği demeçlere göre Botaş ki.içi.ilmeye razı değil. Daha gi.içli.i bir Botaş yaratacağım vaadi ile, doğal gaz sözleşmeleri devrini dondurup kendi Pazar payını %90'111 üzerinde tutma niyeti gözlemleniyor. Bu di.işi.ince eyleme geçerse 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununun en önemli ilkesi, yani Piyasanın Özelleşmesi yara alır. Ayrıca bu tutum Rekabeti Koruma Kanununa da aykırıdır. Botaş'ın bugüne kadar deneyimleriyle kazanclığı gi.ici.i, Pazar payı %20 'ye düşse bile kaybetmeyeceği eli.işi.incesiyle Botaş'ın serbest piyasaya karşı bu kadar katı bir tavır almamasını öneririz. 48 ENERJi DÜNYASI OCAK - ŞUBAT2009 Kömürün elektrik üretiminde kullanılmasına nasıl bakıyorsunuz? Bi.iti.in dünyada elektrik üretimi kömür ağırlıklıdır. Dünya elektrik üretiminin %27'si kömür ve Linyitten sağlanmaktadır. Bu oran 1990'larda %37 idi ve Kyoro yaptırımları ile %27'ye geriledi. Ancak son 2 yılda gaz fiyatında oluşan sivri tırmanışlar, özellikle yüksek ısıl değerli (6000-7000 kcal/kg) ve az ki.illi.i kömürleri (high grade coal) yeniden cazip hale getirdi. Kyoto yüki.imli.ili.iklerinin getirdiği ilave yatırım maliyetleri ile sosyal maliyetleri de ilave etseniz, artan gaz fiyatlarına nazaran daha di.işi.ik bir işletme maliyeti imkanı verince, kaliteli kömür, dünyada elektrik üretiminde tercih edilen yakıt olmaya başladı. Bu durum kömür fiyatlarını yükseltti. 2008 yılı içinde kömi.iri.in tonu 70 $'dan 180 S'a çıktı (doğal gaza nazaran yine de ucuz). Ancak yılın 2. yarısında ti.im dünyayı saran ekonomik kriz talep daralması yaratınca kömür fiyatları yeniden 100 Ş mertebesine indi. Türkiye'deki gelişme de öyle oldu. Doğal gaz fiyatlarından kaçan bazı elektrik üreticileri yeni yatırımlarında özellikle kaliteli (ithal) kömi.iri.i tercih etmeye başladılar. Geçen yıl kömür santrali için EPDK'dan lisans alanların toplam kapasitesi 6000 M\Xl'a ulaştı. Yılın ikinci yarısında elektrikte talep artışı yavaşlayınca rödavans usulü ile yerli linyitlerimizle santral kuracak yatırımcıların bu modele ilgisinin azaldığını görüyorum. Ayrıca Afşin-Elbistan C ve D için ihalede çıkan 18,0 kuruşluk fiyat çok bi.iyi.ik şok yarattı. Enerji dünyası için 2009 yılı beklentilerinizi alabilir miyiz? 2009 yılına ti.im dünyamızı saran krizle birlikte girdik. Ocak ayı içinde, başta otomobil fabrikaları olıTiak üzere, önemli sanayi tesislerinin kapasitelerini azalttığını ve binlerce işçi çıkarttığını gördük. Kriz reel sektörü can evinden vurmuştu. Otomotiv sektöri.ini.i, inşaat, demir/ çeW, ve tekstil izliyordu. Bu sektörlerin en bi.iyi.ik 2 sorunu talep daraltmasının yarattığı satış azalması ve satılan malın parasının ödenmemesinin yarattığı nakit sıkıntısı. Enerji piyasası yönünden yeni yıl iki güzel haberle başladı. Birincisi 5 yıldan beri fiyatı sabit tutulan elektriğe %22 zam yapılması, ikincisi de doğal gaz fiyatında %18 indirim. İndirime rağmen doğal gazın fiyatı hala yüksek olsa da doğal gazla üretim yapan tesislerin elektrik üretim maliyetleri kömürle rekabet edebileceği bir çizgiye geldi. Elektrik fiyatına yapılan zammın da yeni enerji yatırımlarını teşvik edeceği muhakkak. Enerji dünyamızın 2 ana unsuru böyle gelişirken 2009 yılı içinde aşağıdaki gelişmeleri bekleyebiliriz: ■ Dünyada krizden kurtarılabilen finansın bir kısmı Ti.irkiye'deki akarsu ve rüzgar santrali başta olmak üzere doğal gaz ve kömür santrali yatırımlarına kayabilir. ■ Elektrikte talep daralması gözlemlense bile, bunun geçici olduğunu bilen ve yaz aylarında sistemin sallandığını gören yerli ve yabancı yatırımcıların inşaat faaliyetlerini arttıracaklarını di.işüni.iyorum. PMUM'da düşen elektrik fiyatlarına rağmen akşam puant saatlerindeki sıkışıklık, cazip fiyatlar yaratabiliyor. Hükümet yabancı sermayeyi çekmek için teşvikleri ortaya koyabilirse Ti.irkiye'ye sermaye akışı daha da hızlanabili.r. Krizle daralan elektrik talebi, sıkışık arz ortamında yapılabilecek sarhoş yatırımları yavaşlatması dolayısıyla, fizibilitesi ile, finansmanı ile çok iyi incelenip araştırılmış sağlıklı yatırımların yapılması için güzel bir fırsat oluşturuyor. Yeter ki Hüki.imetirniz yatırım ortamını cazip hale getirsin. ■ Pek çok analistin di.işi.indüği.i gibi ben 2009'u bir kayıp yılı olarak görmüyorum. Daha çok bir düşünüp yeniden değerlendirme yılı gibi görüyorum. Aksine başta petrol fiyatı olmak üzere enerji kaynakları, mal ve hizmet fiyatlarının di.işi.iklüğü enerji yatırımları için güzel bir fırsat oluşturmaktadır. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=