Bulunduğunuz sektör açısından 2009 ytlı için öngörüleriniz nelerdir? 2009 yılını sektör realitelerine dönüş yılı olarak değerlendiriyoruz. Türkiye'nin geçmiş imalat sanayi büyüme ve elektrik tüketimi değişim trendlerini baz alarak, 2009 yılında imalat sanayiinde süreceği beklenen üretim daralmasının elektrik tüketimine de yansıyacağını, 2001 yılında olduğu gibi 2009 yılında da elektrik tüketiminde negatif büyüme, yani küçülmeyle karşılaşma olasılığımız olduğunu düşünüyoruz. Bununla beraber 2009 yılında devreye girmesi beklenen çok büyük ölçekli projeler olmadığı için, elektrikte arz fazlası öngörmüyoruz. Dünya petrol fiyatlarının 2009 yılında talep düşüklüğü nedeniyle bugünkü seviyelerine yakın (50 USD/varil bandı) seyredeceği tahmin edilebilir. Bu bağlamda, yılbaşından sonra doğal gaz fiyatlarında da önemli ölçüde düşüş beklenmektedir. Öte yandan, fosil yakıt fiyatlarındaki söz konusu gerilemenin perakende elektrik fiyatlarına daha düşük seviyede yansıtılacağı kanaatindeyiz. Bunun nedeni, 2004-2007 döneminde artan doğal gaz fiyatlarına karşın sabit kalan elektrik fiyatlarının elektrik fiyatı/ doğal faz fiyatı oranını çok düşük seviyeye çekmesi ve 2008 yılında elektriğe yapılan zamlara karşın oranın 2000-2006 ortalamasının yüzde 60'ı seviyesinde kalmasıdır. kur riskinin de daha dikkatli izleneceği bir dönem olacaktır. Son dönemde yükselen kurlar YTL cinsinden potansiyel elektrik satış gelirinin düşmesine, diğer taraftan ağırlıklı döviz cinsinden olan proje kredilerinin değerinin yükselmesine neden olmuştur. Bu durum, özellikle devam eden yatırımı olan yatırımcılar için önemlidir. Diğer taraftan, özellikle yenilenebilir enerji kaynaklarında yeni yatırım yapabilecek yatırımcılar için 2009-2011 döneminde nispeten olumlu bir konjonktürden söz edebiliriz. Bu dönemde döviz cinsinden yatırım ve proje el değiştirme maliyetlerinin düşmesi beklenmekte, yeni yatırımların devreye gireceği dönemde ise elektrfü: talebinin yeniden artmaya başlayacağı öngörülmektedir. bir iki yılda yavaş büyüme (yüzde 3 civarı) şeklinde yansıyacağını tahmin ediyoruz. Benzer şekilde yatırımların da yavaşlayacağını, bu nedenle 20022006 döneminde yaşanan boyutta bir arz fazlasının ortaya çıkmayacağını düşünüyoruz. Diğer taraftan, 21. yüzyıl küreselleşmesinin ilk yaygın krizi olarak ni teleyebileceğimiz bu durumun önceki deneyimlerimizi aştığını, öngörülerimizi gelişmeler ışığında sıkça gözden geçirmek gerektiğini vurgulamak gerek. Enerji sektöründe krizin etkilerinin minimize edilmesi için yapılması gerekenler nelerdir? Enerji sektöründe elde ?ulunan proje stokunun, özel sektöre devredilen kamu projeleri de dahil ·olmak üzere, 2009 yılına yönelik projeleriniz- ilgili kamu kurumlarının da katılımı ve den bahseder misiniz? öncülüğüyle gözden geçirilerek sosyal 2009 yılı ekonomik açıdan çok sayıda fayda - maliyet analizi çerçevesinde belirsizliği barındırdığı için spesifik önceliklendirilmesinin, belirlenen önprojelerden söz etmek için henüz er- celikli projelerin tamamlanrriası için ken. Bununla beraber, TSKB çevre ve finans sektörüyle işbirliğine gidilmesienerji yatırımlarını desteklemeyi uzun nin önemli olduğu kana�tindeyiz. Düvadeli bir strateji olarak benimsemiştir. şen fosil yakıt fiyatlarının yenilenebilir 2009 yılında da TSKB enerji sektö- enerji projelerinin cazibesini azaltması ründe proje fizibilitelerine ve yatırımcı riskine karşı yenilenebilir enerji kaözelliklerine bağlı olarak enerji projele- nununda bu yatırımların cazibesini rinin finansmanını ve izlemesini sürdü- artırıcı fi.yat ve alım garantilerini içeren recektir. Kaynak sağladığımız uluslara- değişikliklerin yapılması da gereklidir. rası kuruluşlarla yapmakta olduğumuz Bu yapıldığı takdirde, kriz dönemini anlaşmalar çerçevesinde yenilenebilir enerji sektöründeki dışa bağımlılığımızı enerji ve enerji verimliliği öncelikli azaltmak için bir vesileye dönüştürme alanlar olarak 2009 yılı aktivitelerirnize fırsatı doğacaktır. Bu dönemde yine yansıyacaktır. Kredi faaliyetlerinin yanı- geleceğe yönelik önemli bir yatırım 2009 yılında enerji sektöründeki yatı- sıra 2009 yılında değerleme, danışman- olarak, iletim hatlarının ve eski santralrımcılar açısından en kritik konunun de- lık ve yeniden yapılandırma konuların- lerin rehabilitasyonu, enerji verimliliği vam etmekte olan yatırımlarını sürdüre- da danışmanlık hizmetlerimizde de bir ve talep yönetimine ağırlık verilmesi, cek finansal kaynaklara erişim olduğunu artış beklenebilir. Türkiye'nin enerji yoğunluğunun azaldüşünüyoruz. Değişen fiyat dengeleriyle masına katkıda bulunacaktır. Enerji vebirlikte hem yatırımcıların, hem fi.nan- Yaşanan küresel krizin önümüz- rimliliği ve talep yönetimi ile ilgili gelişsörlerin proje seçimi ve önceliklenclirme deki dönemde ülkemiz enerji meler, daralan talep ortamında piyasa konusunda daha seçici olacağı, proje sektörüne etkilerini değerlendi- koşulları tarafından destelenmeyeceği fizibilitelerinin her zamankinden daha rir misiniz? için bu konuda devletin, uluslararası - - --o::- .. n_e_m ---;:- li-o -:-la-c--a-:c ğı --;--b:-- ir-d"o :-- . n-e-m-egu: :-- . -ec-e -c ğıc- .z-.-__-- Yaşanan_Küresel'@�ın_ç_rıerıı s�ktO�r =un�e-- Kurulu��!�üclı°:�kte-a:k�_f-birJ?kla��•=- - - --- Yine önümüzdeki dönem sektördeki 2009'da talep daralması ve takip eden sergilemesi önemli olacaktır. ■ ENERJi DÜNYASI OCAK-ŞUBAT2009 55
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=