Özel Dosya ■ Kriz ve Enerji Piyasaları Küresel Ekonomik Kriz ve Türk Enerji Sektörüne Yansımaları Seyfi ŞEVİK Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makina Eğitimi Doktora Özet İnsanl.ığın üretrned.:n Lüketmeye yönelmesiyle birlikte Mart-Nisan aylarında gıda kriziyle karşı karşıya kalındı. Ardından on trilyon dolarlık büyüklüğüyle dünyanın en büyük piyasası konumunda bulunan ABD Mortgage piyasasındaki kriz tüm dünyayı etkisi altına aldı. Temmuz 2007'de başlayarak 2008'in üçüncü çeyreğinde ise etkisini iyice artıran küresel ekonomik kriz rüm tahminleri, beklentileri, öngörüleri ve projeksiyonları alrüst etmiştir. Onlarca banka batmış, kamulaştırılmış, kurtart!mış ve ülkeler birbiri ardına paket programlar ve teşvikler açıklamıştır. Krizin enerji sektörüne etkileri likidite sıkıntısından dolayı yatırımların ertelenmesi veya yavaşlaması, sanayi üretiminin azalması sonucu enerji tüketiminin düşmesi ve rüketim miktarı azaldığı için de arz-talep dengesindeki dengesizLiğin ortadan kalkarak açığın kapanma noktasına gelmesiyle ötelenmesi olmak üzere üç ana başlık altında toplanabilir. Bu çal.ışmada; krizin Eylül 2008-Mart 2009 dönemindeki enerji sektörüne etkileri ele alınmıştır. Giriş İnsanlığın üretmeden tüketmeye yönelmesiyle birlikte Mart-Nisan aylarında insanlık önce gıda kriziyle karşı karşıya kaldı. Ardından on Trilyon Dolarlık büyüklüğüyle dünyanın en bi.iyi.ik piyasası konumunda bulunan ABD Mortgage piyasasında Mortgage kredilerinin yapısının bozulması, faiz yapısında uyumsuzluk, konut fiyatlarındaki balon artışlar, menkul kıymetlerin fonlanmasında yaşananlar, kredi derecelendirme sürecindeki gibi sorunlar küresel finans piyasalarını etkilemesi, ti.im dünyayı etkisi altına alması ve buradan da reel sektöre sıçraması nedeniyle büyük bir buhrana dönüşen Küresel Ekonomik Kriz baş gösterdi. Temmuz 2007'de başlayarak 2008'in i.içi.inci.i çeyreğinde ise etkisini iyice artırmış olan kriz 2009'un çok daha zorlu geçeceği sinyallerini vermektedir. Zira finans kesiminde başlayan kriz reel sektöre sıçramış ve kredi daralması yaşanmaktadır. Bugün krizin ulaştığı boyut çok bi.iyi.ik bu boyutlara ulaşmasının başlıca nedeni küreselleşmenin bir sonucudur. Esasen krizi tetikleyen bankaların sıkıntıya girmesidir nitekim krizin başlamasıyla el koyulan, yok fiyata satılan banka ve şirket haberleri birbiri ardına gelmiştir. 2000 yılından krizin başladığı Temmuz 2007 tarihine kadar ABD'de 25 banka batmasına rağmen kriz dönemindeki kadar sıkıntı yaşanmamıştır. Kriz döneminde batmış, kamulaştırılmış ve yardım almış yaklaşık 22 bi.iyi.ik banka mevcuttur. Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Ekim 2008 tarihLi Küresel Finansal İstikrar Raporuna göre, küresel dalgalanmanın başladığı 2007 ortalarından Eyli.il 2008 dönemine kadar geçen sürede bankaların toplam zararları yaklaşık 580 ıı:ıilyar ABD dolarına ulaşmıştır. Bu zararın yüzde 20'sini 3 büyük banka oluştururken, yüzde 75'.ini 20 büyük banka oluşturmaktadır. Kriz döneminin asıl tetikleyicisi olarak görülebilecek bir başka neden de Amerikan ve Avrupa ekonomisinin durması ya da bi.iyi.inıemesiclir. 2008 yılının ikinci yarısında kriz hem derinleşmiş hem de ABD, AB ve Euro bölgesi resmen ekonomik durgunluğa girmiş ardından Asya ülkelerini de etkilemiştir. G-20 Zirvesinde işbirliğinin artırılması, küresel büyümenin iyileştirilmesi ve finansal sistemin gereksinim duyduğu reformların yapılması konularındaki ortaya koydukları kararlılık da krizin önüne geçememiştir. Ülkelerin hi.iki.imetlerinin her birinin birbiri ardına kurtarma ve teşvik paketleri açıklamalarının yanında Merkez Bankaları da bazı manevralarda 401 ENERJi DÜNYASI MART2009
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=