bulunmuştur. 34 ülke tarafından açıklanan ekonomiyi canlandırma paketleri 2,250 l\ıWyar Dolar tutarına ulaşmıştır. Kriz döneminde ABD tarafından yapılan manevralara bakmak krizin etkisini gözler önüne sermeye yetecektir. Öncelikle 700 l\ıWyar Dolarlık bir program olan Sorunlu Varlıkları Kurtarma Programı (TARP) ve 150 Milyar Dolarlık bir program hazırlandı, Lehman Brothers'ın batmasına izin verildi, sonrasında ise Kasım ayında Citigrup'u kurtarıp 800 milyar dolarlık bir program devreye sokuldu. FED, 900 l\ıWyar Dolara kadar çeşitli likidite önlemleri aldı. ABD merkez bankasının (FED), American International Group'a (AIG) yardım kararı 180 l\ıWyar Dolar'a ulaştı. Otomotiv devlerine 17,4 ivWyar Dolar yardım paketi hazırlandı. 20 Ocak 2009 tarihinde göreve başlayan yeni hi.ikümet 12 Şubatta 787 .J\,lilyar Dolarlık (16,8 l\ılilyar Dolarlık kısım enerji verimliliği ve yenilenebilir enerjiye, 4,5 Milyar Dolarlık kısım enerji dağıtım ve güvenliği için) yeni bir canlandırma paketinin onayını aldı. Ardrndan ABD hazinesi 2 Trilyon Dolarlık banka kurtarma planını açıkladı. Ancak kriz ABD'ye toplam maliyetinin bu rakamlarla sınırlı değil Bloomberg'in hesaplamalarına göre ise ABD'nin finansal krize müdahale etmek için 2008 Aralık ayına kadar ayırdığı kaynak 8,5 Trilyon Doları buldu. Son olarak 2009'un Mart ayında yaklaşık 1 Trilyon Dolara kadar toksik varlık alacağını açıklandı. Özetle; ABD'de durum hiç de iç açıcı gözükmemektedir. Bazı ülkeler, küresel kriz karşısında ülke içerisinde aldıkları tedbirlerin yanı sıra, piyasalarda güven unsurunun korunması ve döviz likiditesi gereksinimi için uluslararası desteğe ihtiyaç duymakta ve IMF ile stand-by anlaşması yapma yoluna gitmektedirler. İzlanda, Macaristan, Ukrayna ve Pakistan IMF ile..stand-by.. anlaşması yapan ülkeler olup, Beyaz Rusya ve Sırbisran'ın ise stand-by anlaşması imzalama çalışma- !arı devam etmektedir [1]. Türkiye'nin IMF ile görüşmeleri devam etmektedir. Krizin Türkiye'ye Yansımaları Türkiye, dünya ekonomisinin beşte biri bi.iyi.iklüği.inde olan ABD ekonomisinde başlayan krize, dünyanın en büyük on beşinci, Avrupa 'da altıncı büyük ekonomisi konumunda, ihracatı 127,5 Milyar Dolar (2008 yılı), kişi başına gayri safi hasıla da 10 bin Doları aşmış, 2001 krizinden sonra sağlam bir bankacılık sektörüne sahip olarak ve son birkaç yıldır önemli yabancı sermayeyi çekmiş güçlü bir ekonomiye sahip olarak yakalandı. Kriz, ABD'de Temmuz 2007'de başlamış olmasına rağmen Türkiye etkisini 2008 Eylül'ünde hissetmeye başladı. Ti.irk.iye'de ekonomik büyüme bu yıl 9 aylık süreçte yüzde % 0,9 olarak gerçekleşirken IMF'ye göre 2009 yılında bi.iyi.ime % 1,5, Merkez Bankasma göre ise % 0,5-2 eksi yönde olacağı öngörülmektedir. Ti.irk.iye, krize rağmen orta ve uzun vadeli düşünen ciddi firmalar tarafmdan yatırım yapmaya değer bir ülke olarak hala görülmektedir. Kriz zamanında maliyenin açılması normaldir ancak yerel seçimiıı de kriz ortamma gelmesi ile birlikte 2009 yılı için hedeflenmiş olan bütçe açığı (10 l\ıWyar Lira) ilk iki ayda ulaşılması can sıkıcı oldu. Büyüme Oranı 15,0 (¾) 13,0 11,0 9,0 7,0 5,0 3,0 10,4 11,5 9,9 10,2 ,5 Gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de krizin ilk etkisi sıcak para üzerine olmuştur. Sermaye çıkışları yaşanmış, buna bağlı olarak faizde ve döviz kurunda yükselmeler veya devalüasyonlar gerçekleşrniş, geleceğe yönelik karamsar beklentiler neticesinde reel yabancı ve yerli yatırımlarda da azalmalar ve/veya ertelemeler meydana gelmiş, borsada düşüşler olmuş, dış ticaret olumsuz etkilenmiştir. Bunların sonucunda da üretim azalmış ve istihdam sorunları baş göstermiştir. Türkiye de dahil olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin paralarında ve yatırım araçlarında belirgin değer kayıpları oluşmuştur. Merkez Bankası Kasım ay111da yayınladığı Finansal İstikrar Raporunda; 2001 yılından itibaren uygulanan ekonomi politikaları neticesinde yakalanan yüksek büyüme oranların111 bir sonucu olarak ortaya çıkan cari işlemler açığı, artan enerji fiyatlarının etkisiyle hızla genişlemiştir. Ancak, emtia fiyatlarındaki yüksek oranlı eli.işi.işler, iç talepte son dönemde görülen yavaşlama ve TL'nin değer kaybı, önümüzdeki dönemde cari açığı azaltıcı etki yapacağı belirtilmektedir. Ti.irk ekonomisinde yaşanan krizin bir başka faktörü de, Ti.irkiye'nin en çok 10,2 9,J 1, 0 f,,.,"1",'ıa,.t.-,ı-,..,...,...,,...,.,,,.,,_,..,...,_,,_,,...,..,..,...,...,......,..,,_,-,-,-,.��� -ı,o 3 4 1 2 -7,0 -9,0 -Büvü� -Büvü� -11,0 12,J· -13,0 Grafik 1. Yıllara göre Türkiye ekonomisinin büyüme seyri J2J. ENERJi DÜNYASI MART2009 1 41
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=