■ Özelleştirme, uluslararası firmaların etkinliklerinde de değişiklikler meydana getirmiştir. Uluslararası firmalar, az gelişmiş ülkelere yaurım sermayesinden daha fazla transfer yapmaktadırlar. Bunlar arasında teknoloji, yönetim bilgisi, piyasaya giriş ve girişimci bilgisi yer almaktadır. ■ Bazı durumlarda özelleştirme, özelleştirme politikalarının devamından başka bir şey değildir. Bu politikalar ile devlet kamu girişimlerine yaurım yapar. Bununla birlikte, bu strateji ile prens endüstrileri koruma düzenlemeleri söz konusu olabilir, bu da uygulamadaki özelleştirme politikalarını olumsuz yönde etkiler. Özelleştirme taruşması kapsamında, mülkiyet hakları teorisi önemli bir yere sahiptir. Burada esas olan; ekonomik etkinliği artu.rmak ve sektördeki israfı azaltmak istiyorsak özelleştirme politikalarını benimseyerek özel mülkiyet hakları düzenlemelerinin yapılmasıdır. Elektrikte Özelleştirme Özelleştirme amaçları neydi; ■ Varlıkların verimli işletilmesi, maliyetlerin düşürülmesi ■ Elektrik enerjisi arz güvenliğinin sağlanması ve arz kalitesinin arurılrnası ■ Kayıp/kaçak da azaluna sağlanması ■ Yenileme ve genişleme yaurımlarının özel sektör tarafından yapılması ■ Rekabet sonucu sağlanan faydaların tüketicilere yansıtılması 3 Mart 2001'de yürürlüğe girmiş 4628 saytlı Kanun'la elektrik enerji piyasasında yer alacak oyuncuların profilleri ile oluşturulacak piyasanın yapısı belirlenmiş olmakla birlikte; kanunda yer alan hükümlerin uygulamaya geçirilmesi için üretimden dağıuma, özelleştirme çalışmalarının tamamlanması önem taşımaktadır. Ancak, özelleştirme strateji belgesinde belirlenen tak-vim geride kalnuşur. Son yıllarda "Enerji arz açığı geliyor, tedbir alınmalı" derken; Aralık 2007'de 29740 M\Xl'lık Ülke demanrlı Aralık 2008'de dünya çapında ekonomik kriz nedeni ile 25.000 lVI\'{l'lara gerilemiştir. 56 ENERJi DÜNYASI NISAN2009 Bu gerileme yine de ülke elektrik arzının kalıcı olarak planlanması ve sağlanınası için bence bir şans olarak değerlendirilmelidir. Ülke enerji geleceğini planlayan ve idare eden ETKB stratejik belgesindeki hedeAeri için kaybedilen zaman kazanılınışur. Bilindiği üzere; Stratejik belgede enerji özelleştirmede öncelik dağıama ve takiben üretime verilı1liştir. Dağıamda 21 bölgede dört bölgenin özelleştirmesi yapılnuş, iki bölgenin resmen faaliyeti başlanuşur. Halen üretimde özelleştirme hedeAeri sağlanamaınıştır. Elektrik dağıum özelleştirmede; kamu işletmeciliği tarafından sunulan llizmetin, bu işletmelerin kullandıkları kamusal kaynaklara paralel düzeyde bir kalitede sunulamamasııun somut olarak iki temel nedeni bulunmaktadır; 1. Ülkenlizde kamu bürokrasisine yerleşen alışkanlıkların oluşturduğu olumsuz teamüller ve ayrıca siyasi boyutlu etki ve baskılar sonucunda, alınan idari kararların rasyonel-objektif-bilimsel ıliteliğinin sürekli azalması nedeıliyle, sunulan ilizmetleri düzgün bir şekilde orgaılize edilememesi ve yönetilememesi (siyasetçilerin personel alıını ve yönetici atamalarına müdahale eğiliminde olınası, bürokraside kamu çıkarına göre bireysel ve grupsal konumun menfaatlerine öncelik verme güdüsü örneklerinde olduğu gibi), 2. Kamu personelinin mevcut hukuksal konumu nedeıliyle, en azından ekononlik konularda, performansa dayalı bir personel rejinlin uygı.ılamaya geçirilememesi. Özellikle bu ırukarıda bahsi geçen hususlarda, fiilen izlenimle görüleceği gibi aslında, değerli Kamu Yöneticilerinin genelde özelleştirme sonrasında da görev aldığı özelleştirilen kuruluşlarda olumlu yönde gelişmelere tanık olacağız kanaatindeyim. Özel firmaların yalnızca bir kamu girişiminin sallip olduğu sermayeıün işletilmesi ve korunmasında bir imtiyaza sallip olduğu durumlarda, ülkede imtiyazın maksimum müddeti 12 yıldır. Bu dönem boyunca, belki de talep, maliyet ve teknolojide önemli değişiklikler meydana gelecek ve fiyatlandırma da karmaşık bir hal alacakur. Teşviklerin varlığı, imtiyazın yenilenme şansı olınadığı zaman, firmaların yaurunlarını azaltmalanna yol açar. Yatırımların yapılması ve devamının sağlanınasında ortaya çıkan problemlerin üstesinden gelinebilir. Bunun için, imtiyaz boyunca firmalara yaurımlarını amorti etıne izni verilebilir. Bundan başka imtiyazlarından firmaların performans ölçütlerine bağlı olarak yararlandırılı11aları sağlanabilir. Özellikle bu koşul, firmaların kontrata bağlı olarak kontrol edilmelerini ve bunun tüm sonımluluklarııu taşımalarını garanti eder. Ancak yine de imtiyazı sağlayan (devlet), bunun tüm sorumluluklaruu firmaya bırakmayarak, zaman zaman tüketici adına/lelline kontrollerini yapar. Kamu sektörünce yapılan sosyal yaurımların ve hizmetlerin, özel sektörce etkin bir şekilde yapılmasının mümkün olacağına dair önemli teorik destekler söz konusudur. Mülkiyet haklarının fazla olduğu durumlarla, az olduğu ya da kamusal olduğu durumlar karşılaştırıldığında en iyi sonuçlar birinciden yana alııur. Teorik bakış açısından hareketle, kamu sosyal yaurırn ve llizmetlerinin özel sektörce karşılanması halinde daha ericin olacağı sonucuna varılabilir. Dört bölgeılin dağıtınu nihayet özelleşti ve ikisinde fi.ilen işletıneye başlandı. Bu özelleştirmeler SEDJ\Ş-BAŞK.ENT EDJ\Ş-ARASiYIBRAM Dağıtım Şirketleıidir. Bugüne kadar neler olması gerekiyordu, bunun için; Elektrik Enerjisi Dağıtımı Nasıl Olmalıdır? Elektrik üretimi ve iletimi önemlidir. Fakat elektrik dağıtınu bir sosyal hizmettir. Elekt-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=