Bu da önemli bir vade uyuşmazlığı problemi yaratmakta özellikle kriz dönemlerinde yatırımların finansmanını olumsuz yönde etkilemektedir. cektir. Bu sebeple enerji, önümüzdeki 1 O yıl içinde Türkiye'de önemli yatırım alanlarından biri olmayı sürdürecektir. Türkiye'nin büyümesine paralel olarak kınına finansmanı kuruluşları (Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası, vb.) tarafından yapılmıştır. Bu dönemde Türkiye'de de benzer şekilde özel bu sektör de cazibesini devam ettirecek sektörün Yap-İşlet, Yap-İşlet-Devret Enerji sektöründe bulunan firmaların finansman temininde dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir? İçinde bulunduğumuz ekonomik kriz, finansman temininde bazı hususları ve özellikle yenilenebilir enerjinin önemi artacaktır. Dolayısıyla enerji yatırımlarının, özellikle de çevreci enerji yatırımlarının desteklenmesi ve öncelikli olarak deön plana çıkarmaktadır. Finansal ku- ğerlendirilmesi gerekmektedir. ruluşlar proje fizibiliteleri, öz kaynakyabancı kaynak dengesi ve kur riski Son dönemde TBfv!M gündemine gelgibi konularda daha temkinli bir yak.la- miş olan yenilenebilir Enerji Kanunu şım sergilemektedir. Bu dönemde pro- revizyonu bu yönde atılmış önemli bir jelerin gelecekteki nakit akışları kadar adımdır. Bu yasayla güneş, rüzgar ve proje yatırımcılarının mevcut finansal su gibi kaynaklardan üretilen elektriğin durumu önem kazanacak, finansal ku- kilovat saatine 7-35 Euro cent arası deruluşlar proje gelirleri ile ilgili belirsizli- ğişen fiyatlardan alım garantisi verilmeğin olduğu ortamda yatırım döneminde si öngörülmektedir. Bu konuda yasal yatırımcılardan daha fazla öz kaynak düzenleme yapılması enerji sektörüne talep edebilecektir. finansman sağlamaya çekinen bankaları cesaretlendirecektir. Yatırım sonrası dönemin belirsizliklerini gidermek açısından, elektrik piyasasında yaygın olmayan, ancak proje finansmanı açısından öngörülebilirlik sağlayan uzun vadeli elektrik satış anlaşmalarının gündeme gelmesi önem kazanacaktır. Finans kuruluşlarının bu yöndeki yaklaşımları enerji sektöründe faaliyet gösteren kuruluşların da dikkate alması gereken bir durumdur. Enerji yatırımlarının finansmanı açısından ülkemizin dünyada bulunduğu noktayı değerlendirir misiniz? Enerji projelerinin finansmanı açısından Türkiye'yi enerji ihtiyacı hızlı büyüyen Çin, Hindistan, Brezilya, G.Kore, Nieksika, Endonezya gibi gelişmekte olan ülkelerle kıyaslamanın yerinde olduğu düşüncesindeyiz. Söz konusu ülkelerde 1990-2003 döneminde yeni yatırımların büyük bölümü gelişmiş ülkelerin uluslararası şirketprojeleri finanse edilmiş, finansörler ve yatırımcılar özel sektör kökenli olmakla birlikte, proje gelirleri ve kredi geri ödemeleri Hazine garantisi altına alınmıştır. 2004-2008 döneminde dünyada ve Türkiye'de özel sektörün enerji yatırımlarında devlet garantilerinin azaldığı, gelişmiş ülke yatırımcılarının yerini bölgesel/ulusal şirketlere bırakmaya başladığı gözlenmektedir. Bu değişimlerle birlikte bir yandan uluslararası kalkınma kuruluşlarının, diğer yandan çeşitli boyutlardaki özel bankaların, öz sermaye finansmanı kuruluşlarının ve satıcı kredilerinin rolü önem kazanmıştır. Türkiye'de piyasanın liberalleşmesi ve yenilenebilir enerji yatırımlarının ağırlık kazanmasıyla eşzamanlı olan bu dönemde ihtisas bankacılığı ve orta-uzun vadeli proje finansmanı konusundaki deneyimiyle TSKB ön plana çıkmış, uluslararası finansman kaynaklarını artırabilen özel bankalar da rol oynamaya başlamışrır. 2008 yılının son çeyreğinde ortaya çıkan uluslararası finansal kriz enerji yatırımlarının finansmanında belirsiz bir döneme girilmesine neden olmuştur. Enerji yatırımların finansmanına ilişkin olarak yapılması gereken düzenlemeler var mı? leri (örneğin, Enron, AES, Iberdrola, Tüm dünyada enerji projelerinin fiEnerji, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de son 30 ytlda büyük önem kazanan bir sektör. EDF) tarafından gerçekleştirilmiş, nansmanında daralma yaşanmaktadır. finansman ağırlıklı olarak uluslararası Türkiye'de ise finansörler ekonomik banka konsorsiyumları, gelişmiş ül- krize rağmen diğer projelere kıyasla kelerin ihracat finansmanı kurumları enerji projelerine daha olumlu yakEkonominin büyümesiyle birlikte ener- (Eximbank finansmanı), satıcı finans- !aşmaktadır. Bununla beraber genel - ----;·i-gereksinimi.de"artacak__ve_bu.gerek=-.---111anı_(ekipm_ı:J,_Q._ &.i:J.ğla.y�ı�c�ıl�ar,,ı �n �v�a " 'd"'e"li _ _ _ .,a:.::nl.::acm:c:d:::a::...cte::m=ki::·n.::li:_ . v_:_e::_:se:.ç,:i.:ci:_ b:.i::r_,y.:a:::k:l:a::,ş:::ım::_ _ _ _ _ sinim gelecek yılliı.f(fa-da devam ede- -satışhiı) ve kıSinen uluslararası kal- söz konusudur. ■- ENERJi DÜNYASI TEMMUZ-MfüSTOS2009 45
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=