Teknik Bilgi ■ Doğal Gaz Motorlarında Yağın Nitrasyonu itrasyon, doğal gaz yakıtlı motorlarda yağın çözünür ve/veya çözünmez azot oksit bileşi kleriyle doymuş hale gelmeye başladığını gösteren, istenmeyen biı· durumdur. f\zotun bazyağ ile reaksiyomı iki tür azot bileşiği oluşturur: organik nitratlar ve rıitro bileşikleri. Bunlar, yağın bozulmasının bir diğer formu olan oksidasyona yol açan oksijen bileşiklerinden bağımsızdırlar. Kullanılmış gaz motoru yağlarındaki nitrojen bileşikleri nin en kayda değer miktarını organik nitratlar oluşturur. Yağ silindir duvarlarına fırlatılıp aşağı doğru yayılırken, bu bileşikler tortu ve vernil<leşme oluşumunda önemli rol oynad ı kları kartere akarlar. f\şırı bir düzeye ulaşana kadar yağda çözünür haldedirler, ardından külbütör ve sübap çevresinde ve piston eteklerinde açık kehribardan bordoya doğru renkli birikinti oluş tururlar. Bu birikintiler aynı zamanda yağ segmanlarının yapışmasına, yağ tüketiminin artmasına ve filtre ömrünün kısalmasına ela neden olur. Yanma sırasında açığa çıkan nitrojen oksitler aynı zamanda ortam havası koşulları, ateşleme ayarı ve nihai yanma sıcaklığından da etkilenir. Saha restleri nitrasyonun, ortam havası sıcaklıkları arttığında ve/veya yükler yükseldiğinde arttığını göstermiştir. Ateşleme ayarının nitrasyonu etkileme derecesi hakkında spesifik veriler bulunmamakla birlikte, ateşleme ayarının önemli etmenlerden olduğuna dair güçlü göstergeler mevcuttur. itrasyon oranını etkileyen çeşitli mekanik koşullar arası ndan üçü özellikle önemliclir: karcere eklenen yağ rniktarı; kötü segman sı zdırmazlığı ve karter Nitro bileşikleri çeşitli koşulJardan kaynaklanırlar: havalandırması. Yağ ilave oranı tek başına rıitrasyoyapışmış, aşınmış veya kırılmış kompresyon seg- nu etkilememekle birlikte, yeni yağın seyreltilmesi manı nedeniyle pistonun gaz kaçırması; çizik veya ve nitratlanmış yağın sızıntı yoluyla atılması, karteraşınıp ovalleşmiş gömlekler; yüksek supap kılavu- deki yağın nitrojen oksitlerle birleşip bozulma hızızu aşınması veya kötü supap yatal<laması nedeniy- 111 değiş tirir. Belirli bir motordaki yağ ilave oranı ne le yağa egzost gazı sızması. Diğer nedenler arasın- kadar yüksekse, yağ bozulması l11zı o kadar yavaştır. da şunlar bulunur: sızdıran turboşarj salmastrası; kritik motor ateşleme ve yanrna düzenleri; yağın aşırı derecede uzun süre kullanılması. Nirro bileşiklerinin beklenenin üstünde konsantrasyonu, yağda reaksiyona girmemiş azot oksit gazlarının olduğu anlamına gelir. Yağı anormal ölçüde kalınlaştırır ve erken tortu ve vernikleşme oluşmasına neden olurlar; bunun göstergesi alt kompresyon segmanı kanallarında ve yağ segmanlarında birikintiler ve piston eteklerinde kızılımsı vernikleşmedir. Nitrasyonun Nedenleri Gaz motor yağının nitrasyonu ile hava/yakıt oranı, motor yükü ve yağ sıcaklığı gibi işletme koşullarının bir kombinasyonu arasında bir korelasyon vardır. 1, 2, 3 ve 4 no'lu grafiklerde bu faktörlerin nitrasyon üzerindeki etkileri görülmektedir. 86 ENERJİ DÜNYASI EYLÜL 2010 Yanına gazlarının kartere kaçağı, yağdaki nitro bileşiklerin birikmesine yol açar. Segman sızdırmazlığı kötü olduğunda, daha yüksek oranda nitratlanmış yağ egzoz ağzından atılmak yerine tekrar karcere döner. Laboratuar motorları üzerinde yapılan testler, karter havalandırınasındaki düşüş ile yağ bozulnıas.ı arasında bir korelasyon göstermi ştir. 13u, yağdaki nitro bileşenlerin, karter havalanclırmasınm iyileştirildiği durumda daha hızlı bir şekilde giderilebilmesi ve böylelil<le bozulmanın a7.altılması anlamına gelir. Bozulmanın Gelişimi Dört zamanlı gaz motorları : Organik nitratlar 149°C'nin üzerindeki sıcal<lıklarda hızla bozunur. Dört silindirli gaz motorlarında, buharlaşma ile soğutmanın bulunduğu koşullarda dahi silindir duvarı sıcaklıkları genellikle l60°C'nin altında
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=