Elektrik Enerjisinin Koordinasyonu Türkiye'de elektrik enerjinin üretimi, iletimi ve dağıtımı, esas itibariyle "Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığına" bağlı kamu kuruluşları tarafından yürütülmekte ve koordine edilmektedir: -Kncak retim ve dağıtım işlerinde özel sektör de gittikçe artan bir oranda yer almaktadır. Elektrik enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı ve tüketimiyle ilgili birçok bilgiyi (geçmişe ait istatistikleri ve geleceğe yönelik beklenti senaryolarını aşağıdaki İnternet sitelerinden edinmek mümkündür: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı: www.enerji.gov.tr Elektrik İşleri Etüd İdaresi Genel :Müdürlüğü: www:.eie.gov.tr Elektrik Üretim A.Ş.: www.euas.gov.tr Türkiye Elektrik İletim A.Ş.: www.teias.gov.tr Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.: www.tedas.gov.tr Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş.: www.tetas.gov.tr Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu: www.epdk.gov.tr Üretim tesislerinde (santral da deniyor) üretilen elektrik enerjisi tüketim noktalarına nakil hatlarıyla yani teller ve kablolarla iletilmektedir. Elektrik enerjisi nakil hatlarına verilmeden önce, iletim kayıplarını azaltmak amacıyla, gerilim (voltaj) değerleri trafolar vasıtasıyla yükseltilmekte ve dağıtım noktalarına ulaşıldığında gerilim değerleri yine trafolar vasıtasıyla uygun değerlere düşürülmektedir. Elektrik şebekesini oluşturan nakil hatları iletim ve dağıtım hatları olmak üzere iki ayrı sınıfta isimlendirilmekİletim hatları 66 kilovolt (kV) ve daha yüksek gerilim değerleriyle elektriği uzun mesafelere nakil etmek üzere tasarlanmıştır. Dağıtım hatları ise 33 kilovolt ve daha düşük gerilim değerleriyle elektriği orta ve kısa mesafelere nakil etmek ve kullanım noktalarına dağıtmak üzere tasarlanmıştır. Türkiye 50.000 km'ye yakın uzunlukta yüksek gerilimli iletim hatları ve 950.000 km'ye yakın uzunluktaki orta ve düşük gerilimli dağıtım hatlarıyla devasa bir elektrik şebekesine sahiptir. Bu şebekenin yaklaşık %1 0'u yani 100.000 km'ye yakın kısmı toprak altına döşenmiş kablolardan, geri kalan 900.000 km'lik kısmı ise direkler üzerinde taşınan tellerden oluşmaktadır. Yaklaşık 950.000 km'lik dağıtım hatlarının %60'lık bölümü, yaklaşık 570.000 km'lik kısmı "kullanıcının şebeke hattı" diye isimlendirilen 0,4 kV (400 Volt) gerilimli hatlardan oluşmaktadır. Türkiye'nin elektrik şebekesinde yer alan diğer önemli bir ekipman da trafolardır. İletim sisteminde yaklaşık 1.200 adet (çoğunluğu 66 kV, 154 kV ve 380 kV gücünde), dağıtım sisteminde ise yaklaşık 315.000 adet (çoğunluğu 33 kV, 15,8 kV, 10,5 kV ve 6,3 kV gücünde) trafo yer almaktadır. Kurulu Güç, Üretim, Tüketim Türkiye'nin elektrik enerjisi üretebilmek için sahip olduğu tesislerin kurulu gücü, gerçekleştirilen net üretim ve tüketim rakamları ve bu rakamların birbirleriyle olan ilişkileri aşağıda incelenmiştir. (Akılda kolay kalabilmesi için rakamlar yuvarlatılarak verilmiştir. Verilen rakamlar 2011 yılının sonunda c>luı;acağı-ôngürülen~ rakamhrdır:) Kurulu Güç: 50.000 l\1W = 50 GW Teorik Üretim Kapasitesi: 438.000 GWh = 438 T\'v'h (50 GW x 365 gün x 24 saat = 438.000 GWh) Gerçekleşen Üretim: 220.000 GWh = 220 'IWh Gerçekleşen Net Tüketim: 180.000 GWh = 180 T\Vh Gerçekleşen Kayıplar Toplamı: 40.000 GWh = 40 1Wh Gerçekleşen net üretimle, kurulu teorik üretim kapasitesinin oranı 220 / 438 = % 50'dir. Yani bir birim elektrik enerjisi üretebilmemiz için, bunun 2 katı büyüklüğünde teorik üretim kapasitesine sahip tesis kurmamız gerekmektedir. Bu oran OECD ve AB ülkelerindeki oranlara nazaran biraz yüksektir. 2 katı yerine 1.8 katı kadar olması amaçlanmaktadır ve yeni kurulacak tesislerle önümüzdeki 4-5 yıl içinde bu oran yakalanabilecektir. Gerçekleşen üretimin, net tüketime oranı da önemli bir göstergedir. 220 / 180 = 1,22 yani tüketimde sağlayacağımız bir birim tasarruf, üretimde 1,22 katı bir azaltmaya gidebileceğimiz anlamına gelmektedir. Bir başka hesapla 220 - 180 = 40 TWh (TeraWattsaat) kayıp oluşmakta ve ■ Kayıpların tüketime oranı; 40 / 180 = %22 ■ Kayıpların üretime oranı; 40 / 220 = %1 8,2 olmaktadır. %18,2'lik kayıp oranı Türkiye'nin coğrafi büyüklüğü ve üretiminde kullandığı birincil enerji kaynakları dikkate alındığında çok kötü bir değer değildir. OECD ve AB ülkelerindeki ortalama kayıp oranları %13-15 civarında olup, Türkiye de önümüzdeki 5 yıl içinde yapacağı yeni yatırımlarla bu değerlere yaklaşacaktır. Mevcut %18,2'lik kayıpların; %2,2'si iletimde, %12'si dağıtımda ve %4'ü de santrallerin kendi iç tüketimlerinde gerçekleşmektedir. Net tüketimin kullanım yerine göre ôağılımcirrcelerrdiğin-de-Türkiye'de ENERJi DÜNYASI NISAN2011 43
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=