tir. Çok hızlı şarj/deşarj olabilmesi, 10000'den fazla şarj/ deşarj çevrimini rahatlıkla sağlaması önemli avantajlarıdır. Süper kapasitörler enerjinin depolanmasından çok gücün dengelenmesinde kullanılmaktadır. Volan (Flywheel) Depolama kinetik enerji şeklindedir. Büyük hacimli bir kütlenin dönmesiyle daha küçük volanlar hızlı dönme hareketi yapar. Güç yoğunluğu yüksek, enerji yoğunluğu düşüktür. Süper kapasitörlerde olduğu gibi kısa süreli depolamalarda etkindir. Özellikle mobil uygulamaları daha yaygındır. Tren/ metro ve araç uygulamalarında olduğu gibi kısa sürelerde yüksek hızlara çıkıp hemen ardından kısa sürelerde çok düşük hızlara inildiği durumlarda kullanılmaktadır. Hızlanma periyodunda volan çok yüksek hızlara çıkmakta yavaşlamada dönem hareketine devam ederek hızlanırken verilen enerjiyi depolamaktadır. Yavaşlama basamağından sonra tek- Tablo 1. Elektrik enerjisi depolama teknikleri rar hızlanırken kinetik enerji olarak depolanan enerji sisteme beslenerek geri kazanılmaktadır. Isıl Güneş Elektrik Depolama (Solar Thermal Electrıc Storage (Stes) Bu sistemde Güneş enerjisi odaklayıcı aynalar kullanılarak bir kuleye yönlendirilerek kulede yüksek sıcaklıklar elde edilir. Gün içinde bir akışkan kuleden geçirilerek buhar elde edilir ve bu buhar bir türbine beslenerek elektrik elde edilir. Kulede oluşan fazla ısı ile tanklarda depolu tuz ısıtılarak ergitilir. Güneş olmadığı zaman ergimiş tuzlarda depolanmış ısı akışkanı buharlaştırarak türbine buhar beslemek için kullanılır. Tuz olarak tanklarda %40 KNO3 + %60 NaNO3 karışımı kullanılır. Depolama tanlarında ulaşılan sıcaklık 240-565 °C arasındadır. Bu ısı türbinlere gidecek suyu buharlaştırmak için kullanılır. Ticari kurulumu mevcut olup 50 MW - 200 MW kapasitelerde kurulumlar bulunmaktadır. Güç seviyesi Enerji seviyesi Deşarj süreleri Bataryalar (Pb-asit, NiCd, NiMH, kW-500kW MWh-l00 MWh 1h-8h Ll-iyon) Volıın (Flywheds) 500kW-1 MW 100 kWh-100 MWh <Sdk. Pompalanmış su 100 MW-4000 MW 500 MWh-15 GWh 4-12 saat Sıkıştırılmış hava 25 MW-3000 MW 200 MWh-10 GWh 1-20 saat NaS 1MW lMWh 1 saat Süperiletken manyetik depolama 10kW-10MW l0kWh-1 MWh 1-30 dk. Süper kapasitör <250kW 10kWh <1 dk. Akışlı batarya 100 kW-10MW 1-100 MWh 10 saat Tablo 2. Elektri Depolama telmokloejneerjisi depolama teknikleri avantaj dezavantajları il ri Avantajları Dezavantajları Pompalanmış Su Depolama (Pumped Hydro Storage (Phs) Suyun hidrolik enerjisinden faydalanmak için potansiyel enerji şeklinde depolanmasıdır. Su kaynağına yakın kot farkı olan bölgelerde yüksek noktada bir gölet oluşturularak düşük seviyelerdeki su yüksek noktalara pompalanarak depolanır. Potansiyel enerji olarak depolanmış su hidro elektrik santrallerinde olduğu gibi bir türbine beslenerek elektrik elde edilir. Bu sistemde su pompalamak için gerekli elektrik enerjisi gece ucuz tarifeden sağlanabileceği gibi bölgede yenilenebilir kaynaklarla elde edilen elektrik enerjisi de bu şekilde depolanabilir. Bu sistemleri dezavantajı büyük hacimli göletler oluşturmanın ekolojik dengeyi değiştirme riskinin varlığıdır. Ayrıca uygulanması için su kaynağı ve coğrafi olarak uygun alan gerektirir. Buna karşın temiz enerji depolaması, depolama çevrim sayısının çok yüksek olması ve depolama hacminin büyük olması önemli artılarıdır. TDeelnmenomloijşi,nbin durumu ilinir Denenmiş, ilinir Geliştirme abşaması, ilk uygulamalarvar Geliştirme aşaması, ilk ti Geliş rme aşaması, ilk ccaarrii uuyygguullaammaallaarr vvaarr ti ti Geliştirme aşamasında, ticari değil Gclişıirilmiş Geliştirilmiş, demo projeler mevcut Güç Enerji Pompalanmış su Yüksek kapasite, düşük maliyet Özel alan gereksinimi X Sıkıştırılmı Akışlı ba rşyhaava ta NaS Bataryalar Ll-iyon) (Pb-asit, NiCd, NiMH, Volıın (Flywh,cls) �üperiletken..nıan Sü e[ kapasi Or yetik_depolama_ {) l: Y Y ü ü k k s s e e k k k k a a p p a a s s i i t t e e , , d ar üşük maliyet ttırılabilir güç ve enerji seviyesi Yy üükks seekk veenrei rmj i , yvüek sgeükç e nyeor ğj i uvnel ugğüuç, y Yo ğüukns leukğ uv e r i m , bazıları Yüksekdgüüşçük maliyet ıüks,kgüç Yüksek verim; uzıiıf Çevrim ömrü . - Özel alan gereksinimi, gaz ve yakıt gereksinimi X Düşük enerji yoğunluğu I X Yüksek maliyet, güvenlik riskleri X X Yüksek maliyet, güvenlik riskleri X X Düşük enerji yoğunluğu X Dikük enı-rii va�, �sek maİ!yet X Düşük enerji yoğunluğu X I . . ENERJi DÜNYASI NiSAN 2011 71 -
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=