Makale ■ Kojenerasyon Türkiye'de Mikro Kojenerasyon Emine FİLOĞLU Türkiye Kojenerasyon ve Temiz Enerji Teknolojileri Derneği Özet "Mikro Kojenerasyon", kurulu gücü 50 kW ve altı olan, elektrik ve ısıyı aynı kojenerasyondaki gibi, birlikte üreten teknolojiye verilen addır. Bu teknoloji özellikle evlerde, ofislerde, ticari binalarda, kampüslerde, hastanelerde, alışveriş merkezlerinde kolayca uygulanabilmektedir. Hem çevresel, hem de finansal açıdan bir çok kazanç getirdiği gibi, atık ısıyı ısıtma enerjisi ya da sıcak su ihtiyac111a dönüştürmesiyle karbon salınımını bir hayli azaltmaktadır. Türkiye'de son yıllarda rnikro kojenerasyon ile ilgili teşviklerin hızlanmasıyla, büyük ölçekli endüstriyel kojenerasyondan sonra, konutlarda da bu sistemin uygulanabilirliği araştırılmaktadır. "Kojenerasyon", enerjinin hem elektrik hem de ısı formlar111da aynı sistemden beraberce i.iretilı11esidir. Bu birliktelik, iki enerji formunun da tek tek keneli başlarına ayrı yerlerde üretilınesinden daha verimli bir işletme yaratmaktadır. Basit çevrimde çalışan, yani sadece elektrik üreten bir gaz türbini ya da motoru kullandığı enerjinin % 30-40 kadarını elektriğe çevirebilir. Bu sistemin kojenerasyon şeklinde kullanılması halinde sistemden dışarıya atılacak olan ısı enerjisinin büyük bir bölümü de kullaıulabilir enerjiye dönüştürülerek toplam primer enerji girişinin % 70-90 arasında değerlendirilmesi sağlanabilir. Bu tekniğe "birleşik ısı-güç sistemleri" ya da kısaca "kojenerasyon" diyoruz. Elektriğin mucidi Thomas Edison, 1882'de Pearl Street İstasyonu'nda dünyanın ilk ısı ve elektriği kombine şekilde üreten endüstriyel bir tesis kurmuş ve tesiste elektrik üretimi esnasında oluşan atık ısıyı değerlendirerek, komşularının ihtiyacı olan ısı ve elektrik enerjisini bu tesisten sağlamıştır. Kojenerasyon kavramı yüzyılı aşkın bir süredir bilinmesine rağmen, popülaritesini ve yükselen ilgiyi 70'lerin ikinci yarısı ve 80'lerin başlarında kazanmıştır. Bu duruma gelinmesinin başlıca etkenleri, düşük masraflı ve tipik büyük çaplı elektik üretim üniteleri ile rekabet edebilen verimli ve küçük çaplı kojenerasyon sistemlerinin doğmasına ve enerji fiyatlarındaki oynamalara yol açan iki petrol şokudur. Birçok devlet düzeyindeki yetkili, 84 ENERJİ DÜNYASI EYLÜL2011 ... , Elo c ir i c lty """°' Geoefation Unit wwo Hoal e Hot Woathor Cool Woathor Şekil 1. l'vfikro kojenerasyonun çalışma prensibi. kojenerasyonun gelişimini hızlandırmak için çe·şitli önlemler alınıştır. 1. Mikro Kojenerasyon Mikro Kojenerasyon, elektrik enerjisine dayalı, kurulu gücü 50 k\'{/ ve altı olan, ısı, soğutma enerjisi ve elektrik enerjisinin aynı cilıazla tek seferde üretilı11esine olanak sağlayan teknolojiye verilen addır. Ayrıca, kışın ısıtı11a ve sıcak su sağlayan bu sistem aynı zamanda ilave bir cilıazla yazın soğutma sağlayarak kolayca trijenerasyona dönüşebilmektedir. Mikro kojenerasyon teknolojisi ile küçük ölçekli enerji ihtiyacı olan binaların (daire, apartman, otel, hastane, kampus, ofis vb.) elektrik, ısı ve sıcak su ilıtiyaçları karşılanabilmektedir. Ayrıca, yazın klimalarla sağlanan soğutı11a enerji ilıtiyacı, yine bu teknoloji sayesinde, ayrı bir soğutma ünitesi ile trijenerasyon mantığıyla binaların ti.im enerji ihtiyacını (elektrik, ısıtma, sıcak su ve soğı.ıtıııa) karşılayabilme kapasitesine sahip bir teknolojidir. Günümüzde J\ılikro CHP ünitelerinde kullaıulan motor çeşitleri şu şekildedir: ■ İçten Yanmalı Motorlar: Şu anda hala piyasada var olan, Almanya'da 6000'den fazla sayıda ve Avrupa'da toplam yaklaşık 8000'e yakın üretilıruş ve uygulamaya geçirilmiştir. ■ Dıştan Yanmalı Motorlar: Tipik olarak Stirling motorları, Organic Rankine eyde motorları ya da buhar motorlarıdır. Stirling motorlarının ilk ticari satışı 2010 yılın111 Haziran ayında (400 adet) İngiltere'de gerçekleşti. ■ Yakıt Pili: Hala Ar-Ge çalışmaları devam etmekte, üretim performansı ve sürekliliği konusunda araştırmalar yapılmaktadır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=