Elektrik Piyasaları ve Özelleştirmeler ■ Makale Elektrik Dağıtım Şirketleri Özelleştirmeleri, Mevcut Yasal Sorunlar ve Çözüm Önerileri Beril Pınar Tandoğan GÜNAY Özet Tandoğan Hukuk Büro5u Tüın dünyada ve ülkemizde elektrik enerjisi sektörü, ekonominin en büyük ve hızlı gelişim gösteren sektörlerinin başında yer almaktadır. Geçmiş dönemlerde sürekli artış gösteren elektrik talebi, sektörün Türkiye ekonomisinden aldığı payın önemli ölçüde arttnasını sağlamıştır. Elektrik tüketimindeki büyüme hızı, Türkiye'deki diğer önemli sanayi dallarına ve ülke ekonomisindeki genel büyümeye oranla oldukça yüksek bir seviyede seyreımektedir. Bu noktada devlet, üstündeki büyük yükü biraz olsun paylaşmak ve modern ekonomilerin öngördüğü üzere "tam rekabet piyasasını'1 sağlamak amacıyla özelleştirme sistemini benimsemektedir. Bu bildirinin konusu da elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirmelerinde tarihten günümüze gelişmeleri özetlemek, ülkemizdeki mevcut problemler belirlemek ve bunlara ilişkin çözüm önerilerimizin sunulmasından ibarettir. Giriş Bilindiği üzere; tüm dünyada ve ülkemizde elektrik enerjisi sektörü, ekonominin en büyük ve hızlı gelişim gösteren sektörlerinin başında yer almaktadır. Geçmiş dönemlerde sürekli artış gösteren elektrik talebi, sektörün Türkiye ekonomisinden aldığı payın önemli ölçüde artmasını sağlamışor. Elektrik tüketimindeki büyüme hızı, Türkiye'deki diğer önemli sanayi dallarına ve ülke ekonomisindeki genel büyümeye oranla oldukça yüksek bir seviyede seyretmektedir. Yüksek talep araşı beklentisinin ardıoda yatan temel faktörler, ana başlıklarıyla, ekonomide beklenen genel büyüme, nüfus araşı, günlük hayatta elektrik kullanımının artması ve sanayi üretiminde genişlemedir. ve sonrasında elektrik üretiminde arz fazlası olacağı öngörülmüş olup; bu öngörüye dayanılarak iş bu tarihten satıra ihtiyaç duyulan kapasite araşı yatırınılarının öncelikle özel sektör tarafından karşılanması hedeflenmiştir. Tam da bu noktada devlet - gelişmekte olan ve özel sektörün ilgisini çeken her alanda yapılageldiği üzere- hem üstündeki büyük yükü biraz olsun paylaşmak hem de modern ekonomilerin öngördüğü üzere "tam rekabet piyasasını" sağlamak amadyla özelleştirme sistemini benimsemektedir. Dünyada ve Türkiye'de Elektrik Piyasası Özelleştirmeleri Bilinen en klasik tanımı ile "Özelleştirme", mal ve hizmet üreten birimlerin mülkiyetinin ve yönetiminin, kamu sektöründen özel sektöre devredilmesidir. Özeleştirmenin başlıca amaçları; ekonomideki verimliliği artırmak, serbest piyasa ekonomisinin gelişmesini sağlamak, hazine ve kamu kuruluşlarına ek fon sağlamak, kamu sektörünün dış finansman ihtiyacının en aza indirgenmesini sağlamaktır. Özelleştirme ile devletin ekonomideki sınai ve ticari aktivitesinin en aza indirilmesi hedeflenirken, rekabete dayalı piyasa ekonomisinin oluşturulması, devlet bütçesi üzerindeki KİT finansman yükünün azaltılması, sermaye piyasasının geliştirilmesi ve anl tasarrufların ekonomiye kazandırılması, bu yolla elde edilecek kaynakların altyapı yatırımlarına kanalize edilebilmesi mümkün olacaktır.1 1930'larda dünya ekonomisinde yaşanan krizle beraber, ülkelerde devlet tarafından kurulan kamu işletmelerinin önemi artmıştır. Bunun sonucu olarak, kamu işletmeleri yoğun sermaye gerektiren sektörlerde faaliyet göstermişlerdir. Diğer taraftan II. Dünya Savaşı'ndan sonra ortaya çıkan ekonomik ve sosyal sıkınnlara çözüm ihtiyacının artması sonucu devletlerin ekonomiye doğrudan müdahaleleri Kamuya ait iletim şirketi 1EİAŞ'ın üretim ve yurt artmış ve piyasalar üzerindeki kontrolleri yoğunlaş- - - - - - - - içi·toplarn·tüketim·art1ş·tahminlerine·göre-2009-yılı� -mıştır. 1 wwmoib.gov.tr ENERJi DÜNYASI EKIM2011 57
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=