Sunuş O ÖzkanAĞIŞ Türkiye Kojenerasyon ve Temiz Enerji Teknolojileri Derneği (TURKOTED) Yönetim Kurulu Başkanı ozkan.agis@enerko.com.tr Doğal Gazda Arz Güvenliğimiz Var Mı? Bu yıl oldukça sert ve uzun bir kış yaşıyoruz. Havalar sertleştikçe, yetkili ağızlardan, alışmadığımız sertlikte mesajlar almaya başladık. 18 Ocak'ta BOTAŞ Genel Müdürü, "Doğal gazda zor gün" duyurusunda bulundu. 1 Şubat'ta da Enerji Bakanımız, "Sıcaklık 3 derece daha düşerse gaz sıkıntısı" olacağını itiraf etti. Biz, doğal gaz temininde bu kadar mı sıkıştık? Senelerdir, BOTAŞ'ın satın alma anlaşmalarının sağladığı rahatlığa alıştığımız için, doğrusu bu beyanları çok yadırgadık. Lale devri bitiyor muydu? Konuyu derinlemesine araştırdık. işte ülkemizin doğal �az �erçeği: BOTAŞ'ın 1986 yılından beri yaptığı doğal gaz satın alma anlaşmaları, ülkemize yılda 67.5 milyar m3 (Bcm) gaz kullanma potansiyeli sağladı. Bu miktardan, bugüne kadar yürütülemeyen, yılda 16 Bcm'lik Türkmenistan gazını ve süresi uzatılmayan, 6.0 Bcm'lik batı hattı (transbalkan) gazını düşersek, geriye yılda, 45.5 Bcm gaz kalır. İlk yıllarda, "Bu kadar gazı ne yapacağız?" diye söyleniyorduk. Hükümetimiz doğal gazda arz güvenliğini yüksek tutma da, enerji kaynaklarının yükselen yıldızı (Uluslararası Enerji Ajansı'nın yayınladığı "World Energy Outlook 201 l "in 155 - 173 sayfalarına bakınız). Şimdi karşılaştığımız durum şudur: BOTAŞ tüm gaz anlaşmalarını 2001 yılına kadar yaptı. BOTAŞ, son gaz anlaşmasını, 6.6 Bcm olarak, 12 Mart 2001 yılında Azerbaycan ile imzaladı. Bu tarihten sonra da, 4646 sayılı "Doğal gaz Piyasası" Kanunu çıktı ve BOTAŞ'ın yeni doğal gaz anlaşması yapması durduruldu. Kanuna göre, BOTAŞ yeni anlaşma yapmayacak ve eski satın alma anlaşmalarının da sadece %20'sini kendinde tutacak, %80'ini özel gaz şirketlerine devredecekti. Geçen I O yıl içinde, yukarıda belirttiğimiz 45.5 Bcm'in, sadece 4.0 Bcm'i özel şirketlere devredilebildi. BOTAŞ halen de doğal gaz piyasasının %90'ınını elinde bulunduruyor ama yeni gaz anlaşmaları da yapamıyor. İstiyor ki, yeni gaz anlaşmalarını özel şirketler yapsın. Hatta BOTAŞ'ın, geçerlik süresi dolan batı hattı sözleşmesini uzatmaması, özel sektöre bu kontenjanı kullanma imkanı tanıması şeklinde de yorumlanıyor. Toplam 45.5 Bcm'lik politikası ile bu anlaşmaları bozmadı. İyi gazın içinde, 1O Bcm'lik İran gazı da ki de bozmadı. Çünkü bu anlaşmalar var. Halbuki İran, birtakım nedenlerle altın değerindeydi. Bugün aynı fiyatlarla bu kadar gazı hiçbir yıl temin edemeve aynı formüllerle bu anlaşmaları yapa- di. Yani 45.5 Bcm'lik gazı da "güvenilir mazsınız. Zira doğal gaz bütün dünya- gaz" olarak görmemiz mümkün değil. 2 ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI ocAK-ŞUBAr2012 2011 yılında gaz tüketimimiz, 201O yılına göre %22.5 artarak 43.5 Bcm olmuş. Diğertaraftan EPDK, 26.01.2012 de yayınladığı kurul kararı ile 2012 yılı ulusal gaz tüketimi tahmininin 48.5 Bcm olacağını duyurdu. Bu demektir ki, 6.0 Bcm'lik batı hattı kontenjanı 2012 yılı içinde özel şirketlere devredilmezse gelecek kış gaz sıkıntısı çekeceğiz. Kış sertleşince ve uzayınca durum daha da kötüye gidiyor. Geçen kış 171 Mcm olan günlük gaz tüketimi, bu yıl yaklaşık %9 artışla 186 Mcm'e ulaşmış. Bu gibi aşırı soğuklarda oluşan doğal gaz aşırı taleplerini karşılamak üzere "Doğal gaz yer altı depoları"nın devreye girmesi lazımdır. İki tane yer altı depomuz var (Silivri ve Değirmendere, toplam kapasite: 3,0 Bcm). Günlük doğal gaz peak'lerini karşılamak için bu depolar devreye girmiş olmalı. Ancak kış beklenenden uzun sürerse yetmeyeceği muhakkak. Yeni Tuz Gölü deposu da, henüz yapım aşamasına girmediği için, yeni doğal gaz satın alma anlaşmaları yapılmazsa, sıkıntılar gelecek kış daha da büyüyecek gibi görünüyor. Peki. ne yapmak lazım? Bugüne kadar ki doğal gaz politikalarının doğruluğunu veya yanlışlığını sorgulamamızın gelecek yılların arz
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=