Teknik Tanıtım O ''Esrarengiz Sayılar'' Devre Kesicilerin Anma Al<ım Değerleri Çeviren: Hakan GÜNEY ABB Alçak Gerilim Ürünleri Bölümü Devre Kesicilerve Yük Ayırıcılar Pazarlama Müdürü Özet Devre kesicilerin anma akımları, kablo kesit alanları, transformatör güçleri ve bir çok elektrik cihazının karakteristik sayıları I O, 12.5, 16, 20, 25, 32, ... gibi rakamlar ile temsil edilir. Çok anlaşılabilir değil, değil mi? Bu makale, bu sayı dizilerinin kökenini, kimin bu sayıları icat ettiğini ve ABB devre kesicilerinin anma akımlarının bu esrarengiz sayılardan neden kaçamadığını açıklamaya çalışacaktır. Esrarengiz Sayılar İlk bakışta, hiç bir mantığa dayanmayan sayı dizilerinin elektroteknik dünyasını yönettiğini düşünebiliriz. Devre kesicileri düşünürsek, anma akımları I O, 1 2.5, 1 6, 20, 25, 32, ... A, transformatör güçlerine bakarsak 160, 200, 250, 3 1 5, 400, ... kVA ve kablo kesit alanları 1 .5, 2.5, 4, 6, 1 O, 16, 25, ... mm2 gibi sayı dizilerinin kullanıldığını gözlemleriz. Bildiğimiz sayı sayma alışkanlığını hızlı şekilde bir kenara bırakırsak ( 1 O, 20, 30, 40, 50, gibi), bir tilki kadar zeki bir mühendise ve yaptıklarına teşekkür etmemiz gerekir. Charles Renard Zeki insanlar, yaptıkları büyük çalışmalar ve günlük problemlere buldukları çözümler nedeniyle çok sık hatırlanırlar. Albay Renard'ın kazandığı şöhrete yapmış olduğu zeplin nedeniyle değil, üretimi yapılan mekanik aksamların genel boyutlandırmalarının sınıflandırılması üzerine sunmuş olduğu, bahsetmiş olduğumuz esrarengiz sayı dizilerinin doğuşu için 1870/71 Prusya savaşından sonra Fransız Hava Kuwetleri'nde albay mühendis olarak çalışmaya başlayan Charles Renard 1'a teşekkür etmeliyiz. 1884 yılında kardeşi Paul ve Arthur C. Krebs ile birlikte 'La France' isimli askeri zeplini yapmışlardı. Bu zeplin ilk uçuşunu 9 Ağustos l 984'te gerçekleştirmiş ve 1889 yılında Paris Uluslararası Fuarı'nda sunulmuştur (Eiffel Kulesinin açılışı). Normalleştirme sistemi sayesinde kavuşmuştur. Bu sistem sayesinde üretilen mekanik aksamların imal adet sayıları (çeşitliliği) azaltılmıştır. Bu normalleştirme sistemine 1 952 yılında ISO Standart', tarafından geçerlilik verilmiştir. Bu sistem hala kullanılmaktadır. ' Fransızca 'da "renard" tilki anlamına gelmekıediı: 7 6 ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI TEMMUZ-AĞUSTOS 2012 Renard'ın Sayı Dizisi Şimdi bir örnek ile normalleştirme sisteminin avantajlarını açıklamaya çalışalım. Pazar ihtiyaçlarını dikkate alarak 1 0mm'den I 00mm'ye kadar çaplı çelik boru ürettiğimizi var sayalım. En öncelikli ihtiyaç on çeşit çelik boruyu hangi çapta üreteceğimize aritmetik dizi olarak karar vermektir. Bu günlük hayatta çok genel olarak kullandığımız I O, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100 mm olabilir. Eğer kullanıcının 92mm çapında bir boruya ihtiyacı varsa, kullanıcı 100mm çapında bir boru kullanması gerekir ama bu istediği ölçüden %8,7 fazladır. Eğer 12mm çaplı bir boruya ihtiyacı varsa, 20mm'lik boruyu seçmek zorundadır bu ise gerçek ihtiyacından %66,6 fazla olacaktır. Gördüğünüz gibi aritmetik dizilerin doğruluk payları küçüktür. Şu bir gerçektir ki kullanıcı her zaman ihtiyacına en uygun ürünü bulmak ister, oysa üretici üretimini farklı bir şekilde rasyonalize etmek eğilimindedir. Renard keşfettiği sayı dizisi ile hem kullanıcı hem de üreticiyi ortak bir noktada buluşturmuştur.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=