2001 yılında yürürlüğe giren 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ile birlikte ülkemiz enerji sektöründe rekabete dayalı ve işleyen piyasaların oluşturulmasına yönelik önemli adımlar atılmış, sektörde faaliyet gösteren kamu kuruluşları yeniden yapılandırılmış, sektörde serbestleşmeyi temin edecek kurallar uygulanmaya başlanmıştır. Enerji sektöründe serbestleştirmenin temel amacı; arz güvenliği bakımından gerekli ve yeterli yatırımların yapılmasını sağlayacak yatırım ortamının oluşturulması, sektörde rekabet ortamının sağlayacağı verimlilik artışı yolu ile elde edilecek kazanımların tüketiciye yansıtılmasıdır. Serbest piyasa koşullarına tam işlerlik kazandırmak ve yatırım ortamının iyileşmesini sağlamak amacı kapsamında 141 MW kurulu gücünde 50 adet akarsu hidroelektrik santralinin özelleştirme işlemleri tamamlanmıştır. Ayrıca 28 adedi hidrolik ve 18 adedi termik olmak üzere toplam 46 santralin özelleştirilmesine ilişkin teknik ve hukuki altyapının oluşturulması çalışmalarına Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ve Bakanlığımız tarafından devam edilmektedir. 201 O ve 201 1 yıllarında özelleştirilen üretim santrallerinin kurulu gücü 38 MW olarak gerçekleşmiş ve sisteme eklenen 8.73 1 MW'lık ilave kapasite ile özel sektörün Türkiye kurulu gücü içindeki payı o/o 55'e ulaşmıştır. 201 1 yılında özel sektörün elektrik üretimindeki payı o/o 60 olarak gerçekleşmiştir. Elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi sürecinde Başkent, Sakarya, Meram, Osmangazi, Uludağ, Çamlıbel, Çoruh, Yeşilırmak, Fırat, Trakya ve Göksu Elektrik Dağıtım Şirketlerinin hisse devri yapılarak özelleştirme işlemleri tamamlanmıştır. Vangölü, Boğaziçi, Dicle, Akdeniz, AYEDAŞ ve Toroslar elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirme süreci ise devam etmektedir (Gediz Elektrik Dağıtım Şirketinin ihalesi ise iptal edilmiştir). 201 O ve 201 1 yıllarında 8 adet dağıtım şirketinin devri gerçekleştirilerek, dağıtımda özel sektör payı yaklaşık o/o 46 olmuştur. Elektrik enerjisi piyasasında öngörülen model ikili anlaşmalara dayanmaktadır. Bu modelde elektrik üretim, toptan satış, perakende satış ve tüketim taraflarında tedarikçi sayısının artırılıp, serbesti ve rekabet içerisinde ikili anlaşmalar yapılması öngörülmektedir. Bu sistem içerisinde serbest tüketicilerin yani belli miktarda tüketimi olan gerçek ve tüzel kişilerin, tedarikçilerini karşılıklı anlaşmalar sonucunda, istediği fiyat ve koşullarda seçebilme imkanı vardır. Serbest tüketici limiti her yıl Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) tarafından belirlenmektedir. Serbest tüketici limiti indirim süreci, 2004 yılında 9 milyon kWh'lık limitin 7,8 milyon kWh'ya indirilmesi ile başlatılmıştır. Serbest tüketici limiti 201 O yılı için 1 00 bin kWh olarak ve 201 1 yılı için 30.000 kWh olarak belirlenmiştir. Söz konusu limit değerlerine göre piyasa açıklık oranı 201 O yılı için yaklaşık olarak o/o 62'1ik bir orana tekabül etmekte olup 201 1 yılı için teorik, potansiyel değer olarak o/o 75 olarak hesaplanmıştır. Makale o Yıllar itibariyle özel sektör tarafından yapılan santrallerin kurulu gücündeki gelişme Grafik 5'te gösterilmiştir. 6 000 ).000 4.000 51)Jl . . .. ...." J . .. . . . •••••••...•.(!.'. ......... � 3.000 ııs�-· 2.000 ...•········· ,11 ,•····· ... :ı•' "" Grafik 5. Özel sektör kurulu güç gelişimi (MW). 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu hukuki olarak Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ. Genel Müdürlüğü'nün (BOTAŞ) tekel konumunu ortadan kaldırmıştır. Kanunda öngörüldüğü üzere şehir içi dağıtım lisansları için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından ihaleler düzenlenmektedir. Doğal gaz alım anlaşmalarının özel sektöre devri ile ilgili olarak uygulamada karşılaşılan sorunların giderilmesi amacıyla 4646 sayılı Kanunda değişiklik yapılarak 64 lot ( 1 6 milyar m3 ) yani pazarın o/o 64'ü için ihaleye çıkılmıştır. 4 milyar m3 karşılığı toplam 1 6 lot için geçerli teklifveren 4 istekliye sözleşme devri yapılmıştır. BOTAŞ ve özel sektörün doğal gaz ithalat oranları ile serbest tüketici oranı Tablo 4'te verilmiştir. Doğal gaz sektöründe BOTAŞ İthalat Oranı Özel Sektör İthalat Oranı Serbest Tüketici Oranı 2010 201 1 84 89 16 i l 85 rekabete dayalı serbest piyasanın oluşumu, belirli bir geçiş dönemini gerektirmektedir. Geçiş dönemi sürecinin arz güvenliği açısından risk oluşturmasını engellemek için, dünyadaki yönelimleri, diğer ülkelerin geçiş döneminde karşılaştıkları güçlükleri ve deneyimleri de dikkate alarak, ülkemizde piyasa oluşumuna ilişkin gelişmeler yakından takip edilmekte ve Doğal Gaz Piyasası Kanununda değişiklik yapılması konusunda çalışmalar sürdürülmektedir. 2.5. AMAÇ-5: Petrol ve Doğalgaz Alanlarında Kaynak Çeşitliliğini Sağlamak ve İthalattan Kaynaklanan Riskleri Azaltacak Tedbirleri Almak Hedef 5. 1 2015 yılına kadar, yurt dışı ham petrol ve doğal gaz üretimimizin 2008 yılı üretim miktarına göre iki katına çıkarılması sağlanacaktır. Hedef 5.22009 yılı itibari ile 2, 1 milyar m3 olan mevcut doğal gaz depolama kapasitesinin, 2015 yılına kadar 2 katına çıkarılması sağlanacaktır. Hedef 5.3 Doğal gaz ithalatında 2015 yılına kadar, en fazla ithalat gerçekleştirdiğimiz ülke payını o/oS0'nin alENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI KAsıM-ARAUK 2012 81
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=