Türkiye’nin 2024 sonu itibarıyla 115 bin (MW) seviyesini aÅŸan elektrik enerjisi kurulu gücü içerisinde jeotermal enerji santrallerinin payı 1728 MW seviyesinde gerçekleÅŸti. 2010-2020 yılları arasında jeotermal enerji kurulu gücünü 15 MW’tan 1500 MW’ın üzerine taşıyan Türkiye’nin bu baÅŸarısında, Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması’nın (YEKDEM) çok önemli payı bulunuyor. Ancak tüm yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımlarda YEKDEM’den yararlanılması için 31 Aralık 2030 tarihine kadar iÅŸletmeye alınma koÅŸulu olması, jeotermal yatırımcıları için büyük belirsizlik yaratıyor.

31 Aralık 2030 Kısıtı

Sektörün yaÅŸadığı YEKDEM takvimi sorununu deÄŸerlendiren Jeotermal Enerji DerneÄŸi (JED) Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Ali Kındap, 1 Mayıs 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 7189 sayılı CumhurbaÅŸkanlığı kararı ile 31 Aralık 2030 tarihine kadar iÅŸletmeye alınacak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı YEK Belgeli elektrik üretim tesisleri için destekleme mekanizmasını iÅŸletileceÄŸini anımsatarak, bu durumun ivmelenme aÅŸamasında olan jeotermal yatırımlarının önündeki en büyük engel olduÄŸunu vurguladı.

Jeotermal enerjinin rüzgâr ve güneÅŸ gibi yenilenebilir kaynaklara göre çok farklı dinamikleri olduÄŸunu kaydeden Kındap, ÅŸu deÄŸerlendirmeyi yaptı: “1 Mayıs 2023 tarihi itibarıyla baÅŸlayan ve bizim ‘Üçüncü YEKDEM’ olarak adlandırdığımız süreçte jeotermal enerji yatırımlarının teÅŸvik süresi 10 yıldan 15 yıla çıkarıldı. Bu süre uzatımı sektörümüz için yaÅŸamsal önem taşıyordu. Ancak bu teÅŸvikten yararlanmak için santrallerin 31 Aralık 2030 tarihine kadar iÅŸletmeye alınması gerekiyor. Jeotermal enerjiye yatırım yapmak isteyen yatırımcılarımız; lisans, izin, ruhsat, arazi alımı, ÇED, sondaj, kaynak verimliliÄŸinin saptanması, santralin inÅŸası ve devreye alınması aÅŸamalarını en iyimser ihtimalle beÅŸ yılda tamamlayabiliyor. Bugün pek çok yatırımcı ÅŸirketin jeotermal enerjiye yatırım yapmak istediÄŸini biliyoruz. Ancak 30 Aralık 2030 tarihe kadar yatırımlarını devreye alamama ihtimali yatırımcıyı düÅŸündürüyor. Bugünkü mevzuata göre, bugün jeotermale yatırım yapma kararı veren pek çok yatırımcının YEKDEM kapsamına girmesi teknik olarak mümkün olmayacak.”

2025 Sonunda Jeotermal Kurulu Gücünün %36’sı YEKDEM Dışında

Bu konudaki düÅŸünce ve önerilerini ilgili tüm kamu otoriteleri ile paylaÅŸtıklarını sözlerine ekleyen JED BaÅŸkanı Ali Kındap, sektörün bir diÄŸer önemli sorununun on yıllık YEKDEM süresini tamamlayan santraller olduÄŸunu belirtti. Türkiye’nin “2053 Net Sıfır” vizyonu yolculuÄŸunda jeotermalin anahtar rol üstlendiÄŸini anımsatan Kındap, sürelerini tamamlayarak teÅŸvik sisteminden çıkan santrallerin yerine, en az aynı kurulu güçte yeni yatırımların devreye alınması gerektiÄŸine iÅŸaret etti.

Kındap, 2024 yılında kurulu gücün yüzde 11’ine karşılık gelen 163 MW jeotermal santralin YEKDEM’den çıktığını, bu yıl ise 115 MW kurulu gücün YEKDEM dışı kalacağı bilgisini verdi.
2016-2025 yılları arasında toplamda 620 MW santralin destek sisteminden çıkmış olacağına, bunun toplam kurulu gücün yüzde 36’sına karşılık geldiÄŸine dikkat çeken Ali Kındap, teÅŸvik kapsamından çıkan santrallerin yerine devreye alınması planlanan proje stoÄŸunun henüz planlama aÅŸamasında olduÄŸunun altını çizdi.

“YEKDEM’den Çıkandan Daha Fazlası Sisteme Girmeli”

Ali Kındap, sözlerini ÅŸöyle sürdürdü: “Jeotermal kaynaklı elektrik enerjisi kurulu gücünde dünyanın 4’üncü, Avrupa’nın birinci ülkesi olan Türkiye’nin son üç yıldaki kurulu güç artışı neredeyse sıfır seviyesinde gerçekleÅŸti. Sektörümüz uyku durumundan çıkarak yeniden yatırım sürecine adım atıyor, 2010-2020 yılları arasındaki yatırım heyecanını yeniden tatmak istiyor. YEKDEM kapsamındaki proje stoÄŸunun azalması, sektörümüz için bir risk. Sistemden çikandan daha fazlasi sisteme girmeli. BaÅŸta demir çelik sektörü olmak üzere, farklı sektörlerde yatırımları olan ÅŸirketler de jeotermali yatırım ajandalarına almış durumdalar. Bu geliÅŸmeleri mutlulukla izliyoruz. Ancak jeotermal enerji, rüzgâr ya da güneÅŸ enerjisi gibi kısa sürede kurularak devreye alınan bir enerji türü deÄŸil. Kaynağın keÅŸfedilmesi, sondajı, elde edilen sonuçların analiz edilmesi, yatırım kararı verilmesi ve yatırımın devreye alınması en az 5 senelik bir süre gerektiriyor.”