PwC Türkiye, Türkiye enerji sektöründeki birleÅŸme ve satın alma iÅŸlemlerinin yanı sıra en güncel sektör trendlerinin kapsamlı bir analizini içeren Enerji Sektöründe BirleÅŸme ve Satın Almalar Raporu’nun 17.’sini yayınladı.
Rapora göre, 2024'te küresel ölçekte birleÅŸme ve satın alma iÅŸlemlerini etkileyen baÅŸlıca konular arasında ABD’deki seçim sonuçlarıyla beraber gündeme gelen korumacı ticaret politikaları, büyük AB ülkelerindeki siyasi istikrar sorunu, Ukrayna ve Orta DoÄŸu'da süregelen savaÅŸlar, insani krizler, global tedarik zinciri üzerindeki baskılar, yapay zekanın hemen hemen her sektörde artan penetrasyonu ve bunun sonuçlarına iliÅŸkin belirsizlikler, geçim sıkıntısı, proje finansmanında devam eden sorunlar, iklim krizi, COP taahhütlerinin hayata geçirilmesindeki ilerlemelerin yetersizliÄŸi ve bu baÄŸlamda küresel enerji dönüÅŸümünün beklentilerin gerisinde kalması dikkat çekti.

Bu çerçevede 2024 yılı, küresel birleÅŸme ve satın almalarda 2023'te kaydedilen son on yılın en düÅŸük performansına kıyasla temkinli bir toparlanmaya sahne oldu. Bu performansta, finansman koÅŸullarındaki göreceli rahatlama önemli rol oynadı.

Küresel enerji sektöründeki birleÅŸme ve satın almalarda da benzer bir profil gözlenirken, portföyleri çeÅŸitlendirme ihtiyacı ve sinerji arayışı özellikle petrol ve doÄŸalgaz sektöründeki el deÄŸiÅŸtirmelerin ana nedenleri arasında sayıldı. Yenilenebilir enerji tarafında ise yatırımcılar, yüksek inÅŸaat maliyetleri ve finansmanda devam sorunlar nedeniyle ellerindeki varlıkları nakde çevirmeye odaklanırken, özellikle halka açık doÄŸalgaz altyapı ÅŸirketlerinin ana faaliyet alanlarındaki operasyonlarını finanse etmek için bunun dışında kalan varlıklarını satışa çıkarmaları dikkat çekti.

Türkiye enerji piyasasındaki birleÅŸme ve satın alma iÅŸlemlerinde keskin bir düÅŸüÅŸ yaÅŸandı
Türkiye enerji piyasası ise küresel toparlanma eÄŸiliminin aksine bir seyir izleyerek 2023'teki ivme kaybının ardından 2024’te keskin bir düÅŸüÅŸe sahne oldu ve kamuya açıklanan 30 adet birleÅŸme ve satın alma iÅŸleminin toplam tahmini deÄŸeri, 2023 yılında ulaşılan 1,8 milyar ABD dolarına kıyasla %44'lük bir düÅŸüÅŸ kaydederek 1 milyar ABD dolarında kaldı. Ortalama anlaÅŸma deÄŸeri de %47 azalarak 33 milyon ABD doları olarak gerçekleÅŸti.
Raporda, makroekonomik belirsizlikler, hemen hemen hiçbir segmentte yüksek deÄŸerli ve cazip satın alma fırsatlarının bulunmaması, süregelen finansman sıkıntıları, halka arzların finansman için daha fazla tercih edilir hale gelmesi ve giderek daha çok sayıda sanayi ÅŸirketinin kendi enerji üretim tesisine yatırım yapması bu zayıf performansın sebepleri arasında belirtildi.

Buna ilaveten, 2023’teki yoÄŸun yabancı yatırımcı ilgisinin tam tersine 2024’te tüm iÅŸlemlerin tamamı yerli oyuncular arasında gerçekleÅŸti.Enerji altyapı sektöründeki iÅŸlemler arasında doÄŸalgaz dağıtım piyasasındaki satışlar ilk sırayı aldı

Raporda, Türkiye'nin toplam elektrik tüketiminin Ocak-Kasım 2024 döneminde bir önceki yıla göre %5 arttığı belirtilerek, toplam üretim kapasitesinin %7 artışla 115 GW'a ulaÅŸtı. Enflasyonist baskıların sürdüÄŸü 2024 yılında düzenlemeye tabi elektrik tarifelerindeki artışların konut, ticari ve endüstriyel müÅŸteriler için %20-38 arasında deÄŸiÅŸtiÄŸi de vurgulandı.
Önceki yıllarda, enerji altyapı sektörü sınıflaması içinde yenilenebilir enerji piyasasındaki birleÅŸme ve satın alma iÅŸlemlerinin tahmini toplam deÄŸeri diÄŸer segmentleri geride bırakırken, 2024’te liderlik doÄŸalgaz dağıtım segmentine geçti.

Bu segmentte gerçekleÅŸen altı adet iÅŸlemin bazılarında BOTAÅž’a olan borçları ve müÅŸteri hizmetlerindeki ciddi sorunlar sebebiyle kayyuma devredilmiÅŸ olan ÅŸirketler el deÄŸiÅŸtirirken, geri kalan satışların temel sebebi stratejik önceliklerde yaÅŸanan deÄŸiÅŸiklikler olarak açıklandı.

Satışların geri kalanında 21 yenilenebilir enerji ÅŸirketi (RES+GES+HES+ çöpgazı + biyogaz santralleri) ve bir atık yönetimi ÅŸirketi el deÄŸiÅŸtirdi.
Petrol sektöründe duraÄŸan bir yıl yaÅŸandı.

Özellikle akaryakıt dağıtım segmentinde 2023 yılında gerçekleÅŸen yüksek deÄŸerli satış iÅŸlemlerinin ardından, petrol arama & üretim ve akaryakıt dağıtımda 2024’te yalnızca iki iÅŸlem kamuoyuyla paylaşıldı. Her ikisinde de iÅŸlem deÄŸeri açıklanmadı.

Temkinli yaklaşım sürüyor
PwC Türkiye Åžirket BirleÅŸme ve Satın Alma Ä°ÅŸlemleri Lideri Engin AlioÄŸlu rapora iliÅŸkin deÄŸerlendirmesinde ÅŸunları söyledi: “PwC Türkiye olarak 17. kez gerçekleÅŸtirdiÄŸimiz araÅŸtırmamızın ortaya koyduÄŸu tablo, Türkiye enerji piyasasında yatırım cazibesini artırmak için atılacak adımların politika yapıcıların önceliÄŸi olması gerektiÄŸinin bir kez daha altını çiziyor.”

“Son yıllarda özellikle yenilenebilir enerji piyasasıyla ilgilenen yatırımcı profilinde önemli deÄŸiÅŸiklikler görüyoruz. ‘Vizyon' sahibi herkesin bu sektöre hücum ettiÄŸi dönemler geride kaldı. Artık daha iyi planlanmış stratejilerle yatay ve dikey entegrasyonunun ön plana çıktığı bu olgunluk döneminde birleÅŸme ve satın alma iÅŸlemlerinin sektöre ilk giriÅŸten daha ziyade mevcut portföyleri büyütmek amacıyla gerçekleÅŸtiÄŸini gözlemliyoruz.”
“Türk enerji piyasasının potansiyeline ve bu potansiyelin doÄŸru politikalar ve stratejik ortaklıklarla hayata geçirilebileceÄŸine olan inancımızı koruyoruz. Ülkemizin küresel birleÅŸme ve satın alma iÅŸlemlerindeki toparlanma ortamından hak ettiÄŸi payı alabilmesi için yatırımcılara güvenilir bir makroekonomik ortamın saÄŸlanmasına, özellikle piyasa düzenlemeleri ve finansman cephesinde belirsizliklerin ortadan kalkmasına ve yeni cazibe noktalarına ihtiyaç var. Bu baÄŸlamda, Enerji DönüÅŸümü - Yenilenebilir Enerji 2035 Planı doÄŸrultusunda atılacak adımları yakından takip ediyor olacağız.”

2025 ve sonrasında belirleyici olacak etkenler

Raporda 2025 ve sonrasında birleşme ve satın alma işlemlerini etkileyebilecek bazı gelişmelere de yer verildi:

• Makroekonomik geliÅŸmeler: 2023’ten bu yana pozitif yönde önemli deÄŸiÅŸikliklere sahne olan makroekonomi politikalarının sonuçları henüz enerji piyasasına tam olarak yansımazken, faiz indirimlerinin finansmana olası etkilerini ve iÅŸlemlerde genel bir toparlanmayı görmek için de hala zamana ihtiyaç var.
• Enerji DönüÅŸümü - Yenilenebilir Enerji 2035 Planı: 2024’te Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından açıklanan bu yol haritası çerçevesinde paylaşılan yeni kapasite hedefleri ve bu yatırımları kolaylaÅŸtıracak düzenlemeler, bu projeleri yürütecek ÅŸirketleri cazip birer birleÅŸme ve satın alma hedefi haline getirebilir.
• HIT-30 TeÅŸvik Programı: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından açıklanan bu program kapsamındaki teÅŸviklerden faydalanacak olan yeÅŸil enerji ve mobilite teknoloji ÅŸirketlerinin de birleÅŸme ve satın alma hedefi haline gelmesi bekleniyor.
• Halka arzlar: Özellikle elektrik üretim piyasasında, varlıkların satışına alternatif bir finansman yöntemi olarak son birkaç yılda öne çıkan halka arzlarının 2025’te de devam edeceÄŸi tahmin ediliyor.
• Son Kaynak Tedarik Tarifesi (SKTT) düzenlemesinde yapılan deÄŸiÅŸiklikler: 7Kasım 2024 tarihli EPDK kararına göre, 1 Åžubat 2024’ten itibaren yıllık elektrik tüketimi 5.000 kWh’in üzerine çıkan mesken aboneleri ile yıllık tüketimi 15.000 kWh’in üzerine çıkan sanayi ve ticarethane abonelerinin faturaları SKTT üzerinden düzenlenecek.Bir baÅŸka deyiÅŸle, bu aboneler bir yandan kendi tedarikçilerini seçme opsiyonuna kavuÅŸurken bir yandan ucuz tarife kapsamından çıkarılmış olacaklar. Özellikle mesken abonelerinde tedarikçi seçme bilincinin geliÅŸmesi vakit alacağından, bu düzenleme söz konusu abonelere halihazırda satış yapan elektrik perakende satış ÅŸirketlerinin finansallarını olumlu yönde etkileyecek. Daha küçük ölçekli rakip tedarik ÅŸirketleri ise yeni sanayi ve ticarethane aboneleri ile portföylerini büyütme fırsatına eriÅŸecekler. Bu baÄŸlamda elektrik tedariÄŸi yapan tüm ÅŸirketler birleÅŸme ve satın alma hedefi haline gelebilir. Buna ilaveten, piyasanın çatı tipi güneÅŸ enerji sistemleri ile enerji verimliliÄŸi ve dijital enerji yönetim sistemleri saÄŸlayıcıları için de cazip hale geleceÄŸi beklenmektedir.
• Akaryakıt dağıtım piyasasındaki yeniden yapılanmanın sürmesi: 2024’teki durgunluktan sonra, 2025’te açıklanması beklenen bazı satın alma iÅŸlemleri olduÄŸu biliniyor. Toplam 36 oyuncudan en büyük onunun piyasanın %70’inden fazlasına hakim olduÄŸu bu kalabalık ortamda potansiyel alıcı ilgisinin özellikle orta büyüklükte ve finansman sıkıntısı çeken ÅŸirketlere yoÄŸunlaÅŸacağı tahmin ediliyor.
• ÖzelleÅŸtirmeler: ÖzelleÅŸtirme Ä°daresi websitesinden alınan bilgiye göre halihazırda özelleÅŸtirilmesi planlanan 13 adet hidroelektrik santrali ve bir adet kömür santrali bulunuyor.