Ülkemizde ilk bölgesel ısıtma sistemi Cumhuriyetin kuruluş yıllarında kurulan şeker fabrikalarında başladığını dile getiren TÜRKOTED Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Aydın bölgesel ısıtma ve kojenerasyon sistemleriyle ilgili dergimize özel açıklamalarda bulundu. Bölgesel ısıtmanın en önemli avantajlarından birinin yakıt harcamasında yüzde 50’ye varan seviyelerde tasarruf sağlaması olduğunu dile getiren Aydın, ülkemizde bölgesel ısıtmanın yaygınlaştırılması için belediyelerin yetkilendirilmesi ve finansal destek modellerinin oluşturulması gerektiğini söyledi.

KOJENERASYON YURDUMUZDA YETERİ KADAR TANINIYOR VE KULLANILIYOR MU?

Kojenerasyon (Yani elektrik ve ısının eş zamanlı üretimi) yurdumuzda endüstri, sağlık sektörü ve otelcilikte yaygın olarak kullanılmaktadır. Bugün itibariyle bu 3 sektörde toplam 4.000 Megawatt’ın üstünde Kojenerasyon santrali mevcuttur. Bu tercihin temel nedeni enerji üretiminde en yüksek verime Kojenerasyon sistemiyle ulaşılabilmesidir. Bununla beraber, Kojenerasyonun insan odaklı en faydalı kullanım alanı “Bölgesel Isıtma”dır. Yurdumuzda yeteri kadar tanınmayan ve uygulaması çok az olan “Bölgesel Isıtma”, Kuzey Avrupa ülkeleri ve Rusya’da 1950’li yıllardan beri etkin olarak kullanılmakta; orta ve büyük ölçekli yerleşim merkezlerinin toplu ısıtması kojenerasyon santralleri ile sağlanmaktadır. Bu alanda Danimarka lider ülkedir ve bu ülkede bina ve evlerin %70’i bölgesel ısıtma ağıyla desteklenmektedir.

BÖLGESEL ISITMANIN SAĞLAMIŞ OLDUĞU AVANTAJLARDAN BAHSEDEBiLiR MiSiNiZ?

Bölgesel ısıtmanın en önemli avantajı toplam yakıt harcamasındaki %50’ye yakın tasarruftur. Bölgesel ısıtmanın en “görünür” avantajı ise yararlanan bireylerin ısınma faturalarındadır. Bölgesel ısıtma, bağımsız ısınma sistemlerine göre %35 ile %45 daha ucuzdur. Yurdumuzda 18 yıldır Esenyurt’taki Esenkent mahallesi konutlarına ve iş merkezlerine ısı ve sıcak su sağlayan Doğa Enerji Santrali, bölge sakinlerinin ısınma faturasında %40 tasarruf sağlamaktadır. Bir diğer önemli avantaj da atmosfere salınan zararlı emisyonların ciddi oranda azaltılmasıdır. Bağımsız ısınma birimlerinden salınan zararlı emisyonlar merkezi bölgesel ısınma sayesinde %60 azalmaktadır.

TÜRKiYE BÖLGESEL ISITMA KONUSUNDAKi MEVCUT DURUMUYLA iLGiLi BiLGi VEREBiLiR MiSiNiZ? ÜLKEMiZiN BU ALANDAKi POTANSiYELi NE BOYUTTA?

Ülkemizde ilk bölgesel ısıtma Cumhuriyetin kuruluş yıllarında büyük önder Atatürk döneminde kurulan şeker fabrikalarında başlatılmıştır. Turhal, Alpullu ve Eskişehir şeker fabrikaları, atık ısının bir bölümüyle lojman ve yönetim binalarını ısıtıp sıcak su sağlarken bir bölümüyle de elektrik üretmiştir. Bugün itibariyle maalesef ülkemizde birkaç örneğin dışında bu çok verimli sistem kullanılmamaktadır. Örnekler şunlardır: İzmir Balçova’daki jeotermal su kaynakları bölgede yaklaşık 33.000 konut eşdeğeri yapıyı ısıtmaktadır. İstanbul Esenyurt’taki 180 MW kurulu güce sahip Doğa Enerji Santrali, projenin başlangıcında bölgesel ısıtma amaçlı dizayn edilmiş ve yakın çevresindeki 10.000 daire eşdeğeri konut, okul ve iş merkezlerine çok verimli ve ucuz ısıtma ve sıcak su sağlamaktadır. Soma Kömür Santralindeki buhar türbinlerinden biri bölgesel ısıtmaya destek verecek şekilde modifiye edilmiştir. Soma Bölgesel Isıtma Sistemleri, Soma Elektrik’ten aldığı ısı ile 297 bina ve 1436 bağımsız konutun ısı ihtiyacını gidermektedir.

BÖLGESEL ISITMA KONUSUNDA EN BAŞARILI ÜLKELER HANGiLERi VE BU ÜLKELER NASIL BiR SiSTEM KURMUŞ?

Kuzey Avrupa ülkeleri özellikle Almanya, Hollanda, Danimarka ve Britanya bölgesel ısıtmayı 50 yıldan daha fazla bir süredir etkin ve verimli şekilde kullanmaktadır. Bu ülkelerde en doğru modelin Belediyeler liderliğinde kurulan ve tüm paydaşların desteklediği yapılar olduğu kanıtlanmıştır. Ülkemizde öncelikle Isı Satışına yönelik bir mevzuatın tesis edilmesi gereklidir. Bu mevzuat endüstriyel alandaki boşlukları dolduracaktır. Ancak, insan odaklı bir bölgesel ısıtma sisteminde Belediyeler nasıl su, kanalizasyon vb. hizmetleri her bir haneye sağlıyorsa, ısının da benzer bir sosyal hizmet olarak sağlanması için mevzuat ve sistem oluşturulmalıdır.

YEİNLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI İLE KOJENERASYON SİSTEMLERİNİN HANGİ ALANLARDA ENTEGRE EDİLEBİLMESİ MÜMKÜN?

Kuzey Avrupa ülkeleri bölgesel ısıtma ihtiyaçlarını sağlayan enerji santrallerinde yoğun şekilde yenilenebilir yakıtlarla çalışan Kojenerasyon sistemleri kullanılmaktadır. Bu santraller yenilenebilir yakıtlarla hem elektrik hem de ısı ve sıcak su üreterek toplumun kullanımına sunmaktadır. Bu yenilenebilir yakıtların başında ormansal ve tarımsal atıklar ve kentlerin katı ve sıvı atıkları gelmektedir.

YURDUMUZDA VERIMLI VE DIŞA BAĞIMLILIĞI AZALTACAK BÖLGESEL ISITMA SİSTEMLERİNİN YAYGINLAŞMASI İÇİN NELER YAPILMALI?

Yurdumuzdaki mevcut termik santrallerin bölgesel ısıtma amacıyla kullanılabilirliği incelenmeli ve uygun olanları seçilerek pilot projelerle (SOMA Santrali örneğinde olduğu gibi) uygulamaya dönüştürülmeli. Yeni yapılacak termik santraller için bölgesel ısıtma analizi yapılarak toplumsal yarar amacı ön plana alınmalı. Yeni yapılaşma bölgelerinde altyapılar bölgesel ısıtmaya yönelik olarak düzenlenmeli. Bölgesel ısıtma sistemlerinin kurulması ve hanelere ulaştırılması için Belediyeler yetkilendirilmeli ve finansal destek modelleri oluşturulmalı. Bölgesel ısıtmada yerli ve yenilenebilir yakıtların kullanılması ayrıca teşvik edilmelidir.