Türkiye rüzgar enerjisi alanında son yıllarda önemli ilerleme kaydetti. Türbinler ise çoğu Avrupa merkezli üreticiler tarafından tedarik ediliyor. Her enerji santralinde olduğu gibi devreye alındıktan sonra santralin bakım ve onarımı verimlilik ve işletme süresi açısından önem taşıyor. Danimarka Rüzgar Enerjisi Akademisi (DWPA) Türkiye Müdürü Açelya Günler, DWPA olarak yatırımcıları servis anlaşması bedellerinden kurtarıp işletme net karlarında yüzde 40-50 arasında artış gerçekleştirmeyi hedeflediklerini vurguluyor.

DANİMARKA RÜZGAR ENERJİSİ AKADEMİSİ HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?

Danish Wind Power Academy (DWPA) yani Danimarka Rüzgar Enerjisi Akademisi 2004 yılında rüzgar endüstrisi alanında Danimarka’nın Middlefart şehrinde Carsten Lind Andersen tarafından kuruldu. Kurucuları arasında dünyada rüzgar enerjisi alanında çok derin deneyime sahip ekipler bulunuyor. DWPA, rüzgar enerjisi sektörünün önde gelen bağımsız endüstriyel eğitim kuruluşudur. Esas olarak rüzgar santrali yatırımcılarına, işletmecilerine ve servis bakım ekiplerine yönelik özel tasarlanmış eğitim programları sunmaktadır.

NASIL BİR EĞİTİM VERİYORSUNUZ? RES YATIRIMCILARINA FAYDASI NE OLUYOR?

Eğitimlerimiz ile müşterilerimizin kendi rüzgar santrallerine hiçbir firmaya bağlı kalmadan kendi ekipleri ile servis verebilmelerini hedefliyoruz. Her eğitimimiz sonrası başarılı olan katılımcılara sertifikalarını veriyoruz. Eğitimlerimiz müşterinin isteğine göre Danimarka’dan alanında en uzman teknisyen ve mühendislerden oluşan eğitmenler ile Türkiye’de kendi sahalarında düzenlenip gerçekleştiriliyor. DWPA müşterileri ile eğitim sonrasında da sürekli olarak iletişimde kalıyor. Faydaları ölçümlenerek raporlanıyor. Bugüne dek yapılan projelerde özellikle EON, EDF, Juwi, Statkraft, RWE, ENE, NextEra Energy, Duke Energy, Iberdrola, AES ve daha birçok büyük rüzgar enerjisi operatörleri için DWPA projesi uygulandı.

YEDEK PARÇA TEDARİKİ DE YAPILIYOR MU?

Eğitimler tamamlandıktan sonra da acil ve çözülemeyen bir türbin arızası olursa DWPA eğitmenleri sahaya giderek müdahale ediyor. Bu süreçte teknisyenlerin arıza giderimi ile ilgili becerileri de geliştiriliyor. Ayrıca tüm DWPA özel müşterileri için ortak bir yedek parça stok havuzu oluşturuluyor. Bu sayede bir santral işletme müdürü, herhangi bir yedek parçaya ihtiyaç duyduğunda dünya üzerinde bulunan tüm DWPA kulübü üyelerine anında ulaşabiliyor, stoklarında bulunan yedek parça için alternatif fiyat ve teslim süresi alabiliyor. Elinde stok bulunan büyük müşterilerimizle doğrudan temasa geçilebiliyor ve ikili ticari anlaşma sağlanabiliyor. DWPA’nın burada herhangi bir ticari kaygısı bulunmuyor. Amaç müşterileri arasında iletişimi kurarak her iki tarafa da fayda sağlamak. Rüzgar enerjisi alanında çok büyük yatırımları olan E.ON, Duke Energy, Mitsubishi Power System, Dong Energy, Vattenfall, RWE, ENEL, AGL, Pacific Hydro, EDF, Aksa Enerji, eğitim alan referans müşterilerimizden birkaçıdır. Bugün tüm dünya üzerinde beş kıtada 100’ün üzerinde farklı firma eğitimlerimizden faydalanmıştır. 7 farklı markadan 60 türbin tipinde eğitimler sunulmaktadır. Vestas, Siemens, Nordex, Gamesa, GE, Suzlon markaları eğitimimiz kapsamındadır.

TÜRKİYE RÜZGAR PAZARİNA GIRİŞ SEBEBİNİZ NEDİR? POTANSIYELİ NASIL GÖRÜYORSUNUZ?

Eylül 2016 yılı itibari ile Türkiye’deki faaliyetlerimize başladık. Türkiye pazarı, Danimarka Rüzgar Akademisi için büyük bir piyasa teşkil etmektedir. Şu anda kurulu olan rüzgar santrallerinin yaklaşık yüzde 90’lık kısmının bakım ve onarım işleri tedarikçi türbin firmalarına ya da alt taşeronlarına yaptırılmaktadır.

FİRMALAR TÜRBİN BAKIMINI NEDEN KENDİLERİ YAPAMIYOR?

Ne yazık ki yatırımcı firmalar, sahip oldukları rüzgar santralinin işletmesi, bakımı, arızası hakkında henüz yeterli düzeyde bilgi ve tecrübeye ulaşamadı. Ayrıca bazı türbin üreticisi firmalar bilgi paylaşımı konusunda oldukça ketum bir tutum içerisinde. Bu da saha yatırımcılarının bilgi ve tecrübe kazanmasını doğrudan etkilemekte, bağımlılığı zorunlu hale getirmektedir. Rüzgar türbinleri aslında bir çok elektrik üretimi yapan diğer santral tiplerine göre oldukça basit sistemlerdir. Bir yatırımcı şirket bünyesinde bulunan gaz santralini ya da hidroelektrik santralini kendi teknisyeni ile işletebiliyorsa, bu RES’ler için neden olmasın? Türbin firmalarının yapmış oldukları anlaşmalar gereği yatırımcı firmayı işletme, bakım ve arıza konularından uzak tutması ve de yeterli bilgi paylaşımında bulunmaması, RES bakım onarımı konusunda ülkemizin dışa bağımlılığını arttırmaktadır. Hem yedek parça tedariki olsun hem de herhangi bir arıza durumunda türbinlere nasıl müdahale edilebileceği konusunda hala türbin firmalarına bağımlılıkları devam etmektedir. Bu durum nedense sadece bizim ülkemiz için geçerlidir.

DÜNYADA RES’LERİN BAKIM ONARIMI NASIL YAPILIYOR?

Avrupa’da ya da Amerika’da bu durum tam tersidir. Yatırımcı firmalar türbin firmalarına bağımlılıklarını azaltabilmek ve işletme maliyetlerini minimuma indirebilmek için teknisyenlerin eğitimlerine çok önem vermektedir. Biz Türkiye’de de bunu başarmak istiyoruz. Bir türbin için türbin firmalarına yıllık ödenen servis bedeli çok yüksek. Bu da yatırımcıların yıllık işletme karını oldukça etkilemektedir. DWPA olarak yatırımcıları servis anlaşması bedellerinden kurtarıp işletme net karlarında yüzde 40-50 arasında artış gerçekleştirebilmelerini hedefliyoruz.

TÜRBİN BAKIMIYLA İLGİLİ VERİLEN EĞİTİMLER SANTRALLERİN VERİMLİLİĞİNİ VE ÖMRÜNÜ NE KADAR ETKİLİYOR?

Santral ve projeye göre değişmekle birlikte DWPA’nın getirdiği ilave kazanç ile eğitim ve proje için yapılan yatırımın geri dönüş süreleri 1.5 – 2 ay arasında ölçülüyor. Eğitim yatırımı kendini tamamen amorti ettikten sonra, santral daha çok kazanmaya devam ediyor. Eğitimli teknik kadro sayesinde ekibin firmalarına bağlılıkları artıyor. Personel sirkülasyonu tüm bu müşterilerde eski dönemlere nazaran önemli oranda azaldı. Sadece E.ON’da 200’den fazla teknik ve idari kadro DWPA eğitimleri aldı. Personel sirkülasyonunda önemli bir azalma görüldü. Bilgili ve işinde başarılı personelin motivasyonu dolayısı ile firmalarına olan bağlılık seviyesi ciddi oranda arttı. Santrallerin gerçek emre amadelik oranlarında ortalama yüzde 3-4’lük artış gözlemlendi. Planlı bakım kayıp sürelerinde yüzde 30 mertebelerinde düşüşler gerçekleşti. Arızalar nedeni ile üretim kayıpları binde 4’lerden binde 0,2 lere düştü. (örnek projede, + 400 MWh/yıl). Türkiye’de yapılan bir DWPA projesinde, türbin tedarikçisine bağımlılık azaltılarak yıllık türbin başına verilen servis bedelinde ortalama yüzde 40 oranında düşüş sağlandı.