SMAÄ°L ARABACI / Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, ismaiarabaci39@gmail.com

SERKAN ABALI / Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, sabali@comü.edu.tr

ÖZET

Ülkemizde ve dünyada enerji tüketimi sürekli artmaktadır. Artan enerji tüketimini karşılamak için ülkeler mevcut fosil kaynaklarını yüksek verimli sistemlerle enerjiye dönüÅŸtürmektedirler. Bu çalışmada ülkemizde rezervi yüksek bir fosil yakıt olan linyitlerin kimyasal özellikleri ve dolaşımlı akışkan yataklı (DAY) santralde enerji üretimi verimliliÄŸi analizi yapılmıştır. Çalışmanın ilk kısmında Çanakkale Çan bölgesi linyitlerinin kimyasal özelliklerinin analizi yapılmıştır. Çalışmanın ikinci kısmında Çan linyitlerinin 160x2 MW kapasiteli dolaşımlı akışkan yataklı termik santralde yanma verimi analizi yapılmıştır. Çalışma sonucu ülkemiz linyitlerinin genel özellikleri hakkında bilgi edinilmiÅŸtir. Günümüzde linyitlerden en temiz ve verimli ÅŸekilde enerji elde etme teknolojisi olan örnek bir DAY santralde verimliliÄŸi etkileyen etmenler tespit edilmiÅŸtir. DAY santrallerde enerji verimliliÄŸini arttırmak için yapılabilecek iÅŸlemler belirlenmiÅŸtir.

1. GÄ°RÄ°Åž

Günümüzde çok farklı kömür yakma teknolojileri geliÅŸtirilmektedir. DAY teknolojisi yüksek verimlilik sunarken aynı zamanda NOx ve SO2 oluÅŸumlarını da azaltmaktadır. Temel olarak madenden alınan kömür kırma eleme gibi cevher hazırlama teknikleriyle iÅŸlenerek akışkan yataÄŸa gönderilir. Akışkan yatak tabanında yüksek basınçlı hava ile akışkanlaÅŸtırılmış kum taneciklerinin bulunduÄŸu sistemdir. Yatakta kömür taneciklerinin yanması esnasında, basınçlı hava kuvvetiyle kömür tanecikleri askıda kalır. Kömür askıda yanarken, hava basıncıyla bacaya yönelen yanmamış tanecikler siklonlarda tutularak tekrar yataÄŸa gönderilerek yanması saÄŸlanır. Yanma esnasında yataÄŸa kireçtaşı gönderilerek SO2 ile bileÅŸik oluÅŸturması saÄŸlanır, böylece asit yaÄŸmurları oluÅŸumuna sebep veren SO2 emisyonu deÄŸeri düÅŸürülür. Kireçle tutulan istenmeyen bileÅŸikler külle dışarı atılır. Yatak sıcaklığı diÄŸer kömür yakma teknolojilerindekinden düÅŸük olduÄŸundan NOx oluÅŸunu da azalır. Akışkan yataklı sistemler genel olarak 3 ana gruba ayrılır: 1. Atmosferik basınçta çalışan kabarcıklı akışkan yataklar, 2. Dolaşımlı (sirkülasyonlu) akışkan yataklar (DAY), 3. Basınçlı akışkan yataklar.

2. DOLAÅžIMLI AKIÅžKAN YATAKLI (DAY) KAZANLAR

DAY santralde kazan yatağı içindeki gazın hızı 3-10 m/s arasında deÄŸiÅŸebilir. 1-Yüksek hava hızı nedeniyle, (yüksek hızdan dolayı oluÅŸabilecek erozyon nedeniyle) ısı deÄŸiÅŸtirici borular yatak içine deÄŸil, yanma odası duvarlarına ve gaz yolu üzerine yerleÅŸtirilmiÅŸtir [2,11]. 2-Isı transferi yan duvarlara yerleÅŸtirilen borular ile yapılmaktadır. Kömür parçacıklarının kazan yatağı içinde sirkülasyonu sonucu yanma için daha fazla zaman ayrılmış olur. Kireç taşının da kükürt tutması için yatak içinde kalma süresi arttırılmış olur [2,11]. 3-Kabarcıklı yataktaki gibi, bir yatak yüzeyi tanımlamak mümkün deÄŸildir. Katı tanecikler tüm yanma hacmini doldurur ve yanma gazı ile kazandan dışarıya siklonlara doÄŸru taşınır [2]. 4-Siklonlarda baca gazından ayrılan tanecikler, geri dönüÅŸ borusuyla tekrar yataÄŸa gönderilir [2]. 5-Sirkülasyonun sürekliliÄŸinden dolayı, yanmamış karbon tanecikleri azalmakta ve yanma verimi artmaktadır [2]. 6-Birim alandan elde edilen ısıl güç 4.5 MW/m² civarındadır. Kabarcıklı akışkan yatakta bu deÄŸer 1.3 MW/m²’dir. Dolayısıyla DAY yanma verimi daha yüksektir [2].

Devamı için tıklayın