Atık yönetiminin çevresel katkıları kadar ekonomik açıdan da önemli avantajları bulunuyor. Dergimizin sorularını yanıtlayan IFAT Eurasia Fuarı Proje Müdürü Namık Sarıgöl, Avrupa Birliği’nin geri dönüşüm, atıktan hammadde, ikincil ürün ve yakıt üretiminde yıllık 2 trilyon TL’lik gelir elde ettiğini, Türkiye’nin ise atıkları gömmek ve bertaraf etmek için yılda 15 milyar dolar harcadığını belirterek, atık yönetiminin bütüncül bir şekilde ele alınması derektiğini vurguladı.

ÖNCELIKLE IFAT’IN GENEL YAPISIYLA İLGİLİ KISACA BİLGİ ALABİLİR MİYİZ?

IFAT 1966 yılında faaliyetine başlayan ve ana nüvesi kanalizasyon ve atık su arıtmayla ilgili olan, ilerleyen süreçte çevre teknolojilerinin tüm ürün gruplarını bünyesine ekleyerek sektörler
grubunun tüm alt branşlarını skalasında toplayan, dünyanın en büyük ve prestijli çevre teknolojileri aktivitesidir. Çin’in ardından Hindistan, Türkiye ve Güney Afrika Cumhuriyeti’ne açılım yapan fuar, gelecek dönemde Brezilya ile Amerika kıtasına yönelecek ve dünyanın tüm coğrafi bölgelerinde aktivitelerini sürdürecek. Bu çerçevede IFAT Eurasia’yı 2015 yılında Ankara’da ilk kez düzenledik. 2017 yılında ise İstanbul’da ikinci etkinliğimiz ile devam ettik. İstanbul’da çevre sektöründeki ulusal ve uluslararası aktörleri 28 – 30 Mart 2019, tarihleri arasında etkinliğimizde buluşturacağız. IFAT Eurasia, su arıtma, atık su arıtma,kanalizasyon, geri dönüşüm sistem ve makinaları, atık yönetimi, belediye temizlik araçları ve bütün bu ürün skalasının temsilcileriyle birlikte, kamudaki karar vericilerin, yerel yönetimlerin, sivil toplum kuruluşlarının bir araya geldiği, Avrasya Bölgesi’nin en büyük çevre teknolojileri fuarı konumunda.

SU VE ATIKSU ÜRÜN GRUPLARINDA 2019 YILINDA DEĞIŞİKLİKLER VAR MI?

Su ve atıksu ürün grupları IFAT Eurasia fuarımızın en güçlü olduğu ürün gruplarının başında geliyor. Sektörün önemli firmaları 2019 yılı için de yerlerini almış durumdalar. 2017 katılımcılarının yerleşimi sonrasında genel satışlara başladığımız Ekim 2018 ortasında 9. salonda müsait olarak kalan alan sayısının sadece 8 olması temel veri olarak gösterilebilir. Katılımcılarımızın sergileyecekleri yeni teknoloji ve uygulamalar için fuarı beklemek gerekiyor. Yeni ulusal katılımcılar, uluslararası üreticilerden ülkemiz pazarına girmeye çalışan firmalara da alanlarımız müsaade ettiği ölçüsünde hizmet vermeye çalışacağız ve 2019 yılında da alışılageldiği üzere sektör gelişmelere IFAT Eurasia’da tanıklık edecek.

ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜNÜN TÜRKİYE’YE EKONOMIK ALANDA SAĞLAYACAĞI FAYDALARDAN BAHSEDEBİLİR MİSİNİZ?

Cam, kâğıt, alüminyum, plastik, pil, motor yağı, akümülatör, beton, organik ve elektronik atıklar aslında geri dönüşüm süreci sonrası hammaddeye dönüştürebileceğimiz ürünler. Bunların
geri dönüşümü önemli bir tasarrufu da beraberinde getiriyor. AB, geri dönüşüm, atıktan hammadde, ikincil ürün ve yakıt üretiminde toplam 2 trilyon TL’lik yıllık gelir elde ederken, Türkiye
ise atıkları gömmek ve bertaraf etmek için yılda 15 milyar dolar harcamakta. Bir taraftan geri dönüşüm ile ürettiğimiz ikincil hammadde kullanımı ile hammadde ithalatını azaltarak, bir
taraftan da üretim sürecinde ikincil hammadde kullanımı sayesinde daha az enerji kullanarak kazançlı olacağız. Türkiye enerji ithal eden bir ülke konumunda, bu nedenle atıklardan sağlanacak enerji hem stratejik anlamda, hem de yurt dışına giden dövizin azalması konusunda katkı sağlayacak. Yaşam birimlerinde ve sanayide oluşan atıklardan değişik teknolojiler kullanılarak enerji elde edilmesi mümkün.

BU YATIRIMLAR BÜYÜK ÖLÇEKLİ YATIRIMLAR VE ÖNEMLİ SEVIYEDE FİINANSMAN GEREKTİRİYOR. BU GİBİ YATIRIMLAR NE KADARLIK BIR SÜREDE GERİ DÖNÜŞÜM SAĞLAYABILİR?

Atıktan enerji eldesi sağlayan tesis yatırımları, kullanılacak teknoloji ve tesis kapasitesi başta olmak üzere pek çok farklılıklar gösteriyor. Doğal olarak sabit ve hepsi için geçerli bir zaman dilimi vermek mümkün değil. Dikkat etmemiz gereken nokta şu ki; bu yatırımlar gerçekleştiği an itibarı ile ülkeye büyük bir katkı sağlamaya başlayacak, ama yatırımcı için karlı hale gelmeleri
uzun vadede mümkün. Bu tesisler kendilerini kısa sürede amorti edebilen yapılar değil. Yatırımcılar doğal olarak ticari açıdan sürdürülebilir olmasını hedeflemek durumunda. Atıktan enerji
üretim tesisleri; gerek yerleşim birimlerinden sağlanacak atıklarla çalışacak olsun, gerekse sanayiden gelen atıklarla veya hayvansal atıklarla çalışsın, kapasitesini kullanabilecek miktarda atık girişini ve yatırımı amorti edebilecek çalışma sürecini hesaplamak durumunda. Uzun vadeli krediler ve çeşitli desteklerle ayakta durması mümkün.

BAHSETMİŞ OLDUĞUNUZ BU DESTEKLERDE ALIM GARANTİSİ GİBİ BİR MODEL SEKTÖRÜN GELİŞIMİ AÇISINDAN FAYDALI OLABİLİR Mİ?

Üretilen enerjinin alım garantisi mutlaka faydalı olacak uygulamalar arasında yer alıyor. Bununla ilgili kamu tarafından yapılan çalışmalar mevcut. Şu anda alım garantisinin haricinde üretim
metoduna göre farklı birim fiyat lardan alım gerçekleştiriliyor. Tüm yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ilgili ayrı birim fiyatları bulunuyor. Bu desteğin yanı sıra tesisin niteliğine göre çalışabileceği konusunda önünü görebilmesi gerekiyor. Hesaplanan kapasitenin planlanan şekilde devam ettirilebilmesi ve yurtdışı kredilerle ya da devlet desteğiyle uzun vadeli düşük kredilerin kullanılması gerekiyor. Planlama aşamasında eldeki atığın konfigürasyonu nedir, hangi yöntemle daha verimli ve/veya fazla enerji elde edilebilir gibi konular önem arz ediyor. Enerji eldesinin dışında geri dönüşümde ikincil hammadde kazanılması da önemli. Atık yönetim zincirinin iyi planlanması ve bütüncül bir gözle bakılması gerekiyor. Atık sistemi içerisinde yer alan materyallere sadece enerji elde etmek, sadece geri dönüşüm üzerinde ikincil hammadde kazanmak ya da sadece çevre kirliliği oluşturduğunu düşünerek yaklaşmamamız gerekiyor. Yatırım yapılabilecek koşulların ne şekilde oluşabileceğini düşünerek hareket etmemiz gerekiyor. Satın alma garantisi, tesisin kurulum aşamasında gerekli desteklerin tümü ya da üretimin sürdürülebilirliğinin sağlanması gibi tüm aşamaları bütüncül bir şekilde ele almamız gerekiyor.

TÜRKIYE’DEKI ATIKLARLA ALAKALI MEVCUT DURUMU VE YASAL MEVZUATI AB ÜLKELERİYLE KIYASLADIĞIMIZDA NASIL BİR TABLO ORTAYA ÇIKIYOR?

Ülkemizdeki mevzuat AB’nin regülasyonlarıyla aynı mantıkla ve dağılımla gerçekleştirildi. Yasal mevzuatların benzer olması, uygulama aşamasında a aynı şekilde ilerlendiği anlamına
gelmiyor. 2009 yılında AB’de çevre faslının açılması regülasyonları değiştirdi fakat o anki Türkiye’nin şartlarıyla AB’nin şartlarını göz önüne aldığınızda, aynı seviyede olduğunu söyleyemeyiz. 2009 sonrasında işletme sayısı, kullanılan teknolojin niteliği, uygulamaların artışı konularında ülkemiz büyük ilerlemeler sağlamış durumda, ama AB’deki örneklere ve yüzdelere yaklaşabilmek için önümüzde uzun bir yol bulunuyor. Bazı yönetmelikleri ya da bazı uygulamaları bire bir AB örneklerine oranlar ve o gözle değerlendirirsek, kendimize haksızlık etmiş oluruz. Bu sistemlerin AB’de oturması için de belirli bir süreç geçildi. Üstelik bizim o zamanlarda yapılan hataları tekrarlamamız için gerekli örnekler önümüzde. Bu alanla ilgili ümitsiz olmamamız gerekiyor.

EURASIA’NIN BU SEKTÖRE KATKISI NE OLACAK? FUAR HANGİ AKTÖRLERİ BİR ARAYA GETİRECEK?

Çevre sektörü teknolojileri Türkiye için yeni bir sektör. Sektörler ne kadar genç olurlarsa, iletişim ihtiyacı da o kadar fazla oluyor. Yurt dışında konuyla alakalı akademik birimleri, teknoloji
üreticilerini, uygulama aşamasını hayata geçirecek firmaları ortak bir noktada buluşturmak önemli. Fuarda bir anlamda ticari ilişkiler açısından kazanımlar olurken bir diğer taraftan da bilgi paylaşımı oluyor. O ana kadar sizin çözüm üretemediğiniz sorunlara başka ülkelerden farklı çözümler gelebiliyor. İFAT Eurasia ile bizim yapmak istediğimiz uluslararası aktörlerin Türkiye’deki piyasalara entegrasyonunu sağlayacak, oradaki bilgi ve teknoloji birikimini Türkiye getirecek bir ortam oluşturmaktır. Şu anki durumda, münferit yabancı katılımcılara ek olarak; İsviçre’den, Almanya’dan, Fransa’dan, Avusturya’dan, Çin’den ve İtalya’dan toplu ülke katılımları olacak. Buradaki yeni teknolojilerin sektörle tanışması önemli. Kamu ve sanayideki yetkililerin; malzemenin, makinanın, teknolojinin bizatihi sergilendiği bir alanda görebiliyor olması önem arz ediyor. IFAT Eurasia akademik açıdan konuların değerlendirildiği, ticari boyutunun ortaya konduğu, teknolojik açıdan elinizdeki imkanları alternatifleriyle beraber yan yana görülebildiği, fikir alışverişlerinin oluştuğu bir alandır.

FUARIN YABANCI SERMAYENİN TÜRKIYE’YE YÖNELİK YATIRIM YAPMASINA KATKILARINDAN BAHSEDEBİLİR MİSİNİZ?

Özellikle kur oranlarının bu kadar ani yükseldiği bir dönemde, Türkiye yatırım için cazip bir ülke durumuna geldi. Bu doğrudan yatırım, şirket evlilikleri, ya da satın alma yoluyla gerçekleşebilir. Yerli üreticiyi ve yerli firmaları ön plana çıkarmayı istiyoruz. Bilgiyi ve teknolojiyi ülkemize getirmek çok daha önemli. Çevre Teknolojileri sektörünün tüm paydaşlarını IFAT Eurasia 2019 fuarında aramızda görmek istiyoruz.